Μόλις ένα σπήλαιο παραβιαστεί και μπει ο άνθρωπος μέσα, ξεκινάει μια διαδικασία επιδείνωσης και φθοράς. Μερικές φορές αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετικά γρήγορη αλλά συνήθως είναι σταθερή και μόλις αξιοπρόσεχτη. Τέτοια καταστροφή είναι ένα έγκλημα ενάντια στη φύση και υπάρχει μια ηθική ευθύνη εκ μέρους όλων μας που χρησιμοποιούμε αυτό το περιβάλλον για την απόλαυση μας και οποιοδήποτε και αν είναι το κίνητρο και ο σκοπός μας, για να εξασφαλίσουμε τη συντήρησή του για άλλους.
Η εξέταση των σχηματισμών είναι μια από τις εμπειρίες σε μια σπηλιά που ανταμείβουν τον σπηλαιοεξερευνητή. Κατά τη διάρκεια πολλών χιλιάδων ετών η βαθμιαία συγκέντρωση ασβεστίτη αναπτύσσει όμορφες μορφές που συχνά δεν περιγράφονται με λόγια. Πολλούς από τους σχηματισμούς είναι μεγάλου ενδιαφέροντος για τους επιστήμονες, οι οποίοι είναι σε θέση να συναγάγουν την εξελικτική ιστορία των σπηλαιοσυστημάτων με την ανάλυση των σχηματισμών που εμφανίζονται μέσα σ’ αυτά.
Το να καταστρέφονται ή να απομακρύνονται τέτοιοι σχηματισμοί είναι σαν να σκίζονται σελίδες από ένα ιστορικό έγγραφο. Ακόμα αυτοί οι εύθραυστοι σχηματισμοί είναι επιρρεπείς στη ζημιά, και η ομορφιά τους μπορεί μόνιμα να χαλάσει από την αφή ενός βρώμικου χεριού. Δυστυχώς όμως υπάρχουν σχηματισμοί που βρίσκονται σε στενά περάσματα τα οποία διασχίζονται και η καταστροφή τυχαία και χωρίς πρόθεση εμφανίζεται. Πρέπει να θυμόμαστε ότι μια στιγμή απερισκεψίας, μπορεί να στερήσει από κάποιον την ευχαρίστηση να δει ότι ήταν κάποτε εκεί.
Συχνά, η λάσπη των σπηλαίων και οι αποθέσεις στο πάτωμα τους, είναι πιο σημαντικές για τους επιστήμονες από ότι τα σπηλαιοθέματα. Η συντήρησή τους είναι επομένως εξίσου ζωτικής σημασίας. Η τάση στις νέες ανακαλύψεις είναι να δεθεί με ταινία μια στενή διάβαση και να περιοριστεί η μετακίνηση μέσα σε αυτό. Αυτό εξασφαλίζει τη συντήρηση των αποθέσεων λάσπης και άλλων αποθέσεων στο πάτωμα, και εξασφαλίζει ελάχιστη διαταραχή της ζωής στο σπήλαιο. Το μοναδικό περιβάλλον των σπηλαίων παρέχει έναν βιότοπο για πολλές εξειδικευμένες μορφές ζωής που είναι πολύ ευαίσθητες στην ανθρώπινη διαταραχή. Στον ανεκπαίδευτο παρατηρητή οι νυχτερίδες είναι η προφανέστερη μορφή ζωής που βρίσκεται υπόγεια. Όλα τα είδη νυχτερίδων απειλούμενα υπό εξαφάνιση προστατεύονται από το νόμο, και μεγάλη προσοχή πρέπει πάντα να ληφθεί για να μην τις ενοχλήσουν, ειδικά κατά τη διάρκεια της χειμερίας νάρκης από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάρτιο, δεδομένου ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει στο θάνατό τους. Εάν βλέπουμε μια νυχτερίδα, περνάμε γρήγορα και ήσυχα. Αφθονότερα από τις νυχτερίδες, αλλά λιγότερο αξιοπρόσεχτα, είναι τα πολυάριθμα άλλα πλάσματα που εμφανίζονται σε όλη τη σπηλιά στο πάτωμα και στο νερό. Αυτά τα μικροσκοπικά ζώα προσαρμόζονται στη διαβίωση σε αυτό το εχθρικό περιβάλλον και είναι μέρος ενός ευγενικά ισορροπημένου οικοσυστήματος. Η λιγότερη διαταραχή που το άτομο προκαλεί, την περισσότερη πιθανότητα επιβίωσης έχουν. 
Δυστυχώς τα ζώα που κατοικούν σε σπηλιές πεθαίνουν από φυτοφάρμακα και άλλους ρύπους επιφανειακούς. Το χειρότερο από όλα, καταβόθρες, βάραθρα θεωρείται ότι είναι καλές θέσεις για τη διάθεση των λυμάτων, τα στερεά απόβλητα και άλλα είδη επικίνδυνων και ανθυγιεινών υλικών.
Οι πρακτικές αυτές συχνά δηλητηριάζουν ολόκληρη τα υπόγεια συστήματα, καταστρέφοντας την καθαρότητα των τεράστιων προμηθειών των υπογείων υδάτων απαραίτητο για τη ζωή και τα μέσα διαβίωσης σε πολλές αγροτικές περιοχές.
Επειδή οι κλιματολογικές συνθήκες στα σπήλαια είναι σταθερές, οι σπηλιές είναι άριστες περιοχές για τη συντήρηση των αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών υπολειμμάτων. Οι ανασκαφές αυτές, και η μελέτη τους, έχουν αποκαλύψει πολλά για τον πρώτο άνθρωπο. Ευτυχώς το μεγαλύτερο μέρος του υλικού θάβεται στα ιζήματα και είναι απίθανο να ενοχληθεί εκτός από το σκάψιμο. Υπάρχουν, εντούτοις, μερικές περιοχές όπου, για παράδειγμα, οι σωροί κόκκαλων που βρίσκονται άταφοι. Καθένας δεν πρέπει να τους ενοχλήσει, και πρέπει να επιδιώξει τη συμβουλή από ειδήμονες αμέσως. 
Η φωτογραφία έχει έναν σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει στη συντήρηση. Μπορεί να αυξήσει τη συνειδητοποίηση της ομορφιάς των σπηλιών, και να καταδείξει την καταστροφή από την οποία πάσχουν.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η καλύτερη προστασία για ένα σπήλαιο είναι να κλείσει για πάντα, ή ακόμα καλύτερα, ποτέ να μην ανακαλυφθεί!
Φυσικά, κλείνοντας οριστικά όλα τα σπήλαια, ή το σταμάτημα της αναζήτησης και την εξερεύνησης νέων σπηλαίων, θα σήμαινε επίσης το τέλος της σπηλαιολογίας σαν σπορ και επιστήμη. Αυτό θα ήταν μια καταστροφή, καθώς, σε πολλούς τομείς (βιολογία, υδρολογία, γεωλογία, αρχαιολογία, παλαιοντολογία κλπ..) είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθεί η μελέτη και εξερεύνηση σπηλαίων. Είναι λοιπόν σαφές ότι πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος εξερεύνησης μέσα στο σπήλαιο, που θα έχει ελάχιστη επίδραση στον οργανικό ή ανόργανο κόσμο, και εάν είναι δυνατόν να μην επηρεαστούν καθόλου.
Εκτός από όλα τα είδη των μέτρων που μπορούν να ληφθούν για την προστασία ενός σπηλαίου, ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η δική μας συμπεριφορά.
Προστατεύουμε τα σπήλαια από τις λασπωμένες μας μπότες, τυλίγοντας τες με καθαρές σακούλες. Δεν αγγίζουμε τα σπηλαιοθέματα με τα βρώμικα δάκτυλα μας. Δεν ακουμπάμε με τα βρώμικα ρούχα μας τα σπηλαιοθέματα. Οποιαδήποτε ενέργεια καθαρισμού σπηλαιοθεμάτων από τις λάσπες θα πρέπει να γίνεται συνοδεία έμπειρου σπηλαιολόγου (γεωλόγου, βιολόγου κ.α.), ώστε να μην προκληθούν περισσότερες φθορές. 
Στενά περάσματα πλούσια σε σπηλαιοδιάκοσμο καλό θα ήταν να τονίζονται στις χαρτογραφήσεις ώστε να μην εξερευνούνται από όλους και καταστραφούν. Επίσης μπορεί να τοποθετηθεί κόκκινη / λευκή πλαστική ταινία ώστε να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι.
Δεν σπάμε σπηλαιοθέματα. Ένας σταλακτίτης αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό μέσα στο σπήλαιο, αλλά έξω από αυτό είναι μια νεκρή πέτρα. Πολλοί σχηματισμοί είναι εύθραυστοι και μόνο από το ποδοβολητό μπορεί να σπάσουν. 
Δεν γράφουμε στα τοιχώματα των σπηλαίων το όνομα μας και την ημερομηνία της επίσκεψης μας, ή ακόμα και το όνομα του συλλόγου μας. Οι επιγραφές αυτές αποτελούν πράξεις βανδαλισμών. 
Τα σπήλαια δεν αποτελούν χώρους απόρριψης σκουπιδιών, οποιαδήποτε μορφής. 
Καλό θα ήταν να αποφεύγεται η χρήση ασετυλίνης ή οποιασδήποτε μορφής φλόγας μέσα στο σπήλαιο. Η εκπομπή των πολύ λεπτών σωματιδίων άνθρακα από την καύση της φλόγας, η μεταφορά τους μέσω του αέρα και η απόθεση τους στις επιφάνειες του σπηλαίου προκαλούν το μαύρισμα των τοιχωμάτων.
Μην κλείνουμε τις εισόδους των σπηλαίων με καγκελόπορτες ή κλαδιά ή οτιδήποτε άλλο. Οι νυχτερίδες που χρησιμοποιούν τα σπήλαια πρέπει να βγουν έξω για να τραφούν με έντομα. Με τον τρόπο αυτό εγκλωβίζονται και πεθαίνουν μέσα στο σπήλαιο.
Τέλος να μην ξεχνάμε ότι τα σπήλαια αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά και υπόκεινται στο Υπουργείο Πολιτισμού και συγκεκριμένα στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, από την οποία πρέπει να πάρει κάποιος άδεια για να επισκεφθεί ένα σπήλαιο που δεν είναι τουριστικά αξιοποιημένο.
Στα πλαίσια των δράσεων του ΠΡΩΤΕΑ “για την Ευγενία” δημιουργήθηκε το βίντεο αυτό, όπου η Ευγενία εξηγεί την σημασία των σπηλαίων και την σημαντικότητα της προστασίας του υπόγειου πλούτου.
Αγαπήστε τα σπήλαια
Ενημέρωση-Διάδοση-Γνώση-Ευαισθητοποίηση
