Σπηλαιολογικές έρευνες στο βορειοανατολικό Όλυμπο, Πέτρα-Βροντού

Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την 1η επίσκεψη του συλλόγου στη Βροντού στον Όλυμπο. Ο σύλλογος πρωτοπισκέφτηκε την περιοχή μετά από κάλεσμα του ΕΟΣ Βροντούς για σπήλαια στην περιοχή. Από τότε μέχρι σήμερα η εξερεύνηση αυτή δεν έχει τελειώσει ακόμα και η καταγραφή συνεχίζεται. Η κροκαλοπαγής αυτή μεριά του Ολύμπου, ανάμεσα στην Πέτρα και τη Βροντού δηλαδή,  δείχνει μέχρι στιγμής να συγκεντρώνει σεβαστό αριθμό σπηλαίων σε σχέση με τον υπόλοιπο ορεινό όγκο. Ας πάρουμε τα πράματα από την αρχή..

Χρονικό εξερευνήσεων:

2012: Τον Οκτώβρη του 2012 ο σύλλογος δέχτηκε κάλεσμα από τον ΕΟΣ Βροντούς και συγκεκριμένα από το Γιώργο Σπανό και το Γιάννη Γάκη για σπήλαια στην περιοχή. Ανταποκρίθηκε άμεσα και έτσι το πρώτο σπήλαιο που εξερευνήθηκε ήταν η Τσαπουρνιά, ένα βάραθρο 20 μέτρων. Την επόμενη μέρα θα εξερευνηθούν άλλα δύο οριζόντια (Χάνι και  Μάρως Κελί) και το βάραθρο Σάκη Χωράφι.

2014: Εξερεύνηση του βάραθρου Χτένια, πολύ κοντά στο Χάνι. Τον ίδιο χρόνο θα εξερευνηθεί και το εντυπωσιακό βάραθρο της Κούτρας.

2015: Ο σύλλογος θα διοργανώσει πανελλήνια σπηλαιολογική συνάντηση στη Βροντού, που βασίστηκε στα παραπάνω σπήλαια

2017: Εξερεύνηση στην περιοχή μεταξύ Πέτρας και Κοκκινοπλού μετά από συννενόηση του Στίκου Νικόλαου. Έγινε καταγραφή στο βάραθρο “Ψαρρά”, και στο οριζόντιο Γκούβα λα Τσάρα.

2019: Ο σύλλογος θα επιστρέψει μετά από κάλεσμα του Αντρέα Τζανουδάκη και με έδρα το χωριό της Πέτρας θα εξερευνήσει σε ένα ιδιαίτερα παραγωγικό διήμερο τα σπήλαια: Άρτεμης, Κουμάσια, Αρίκι, Γούρνες, Βαθύλακκος.

2020: Θα εξερευνηθούν δύο ακόμα βάραθρα στην περιοχή “Καρανίκα”, με ονομασίες Πελέ και Λυκαντώνη.

2021: Εξερεύνηση δύο μικρών βαράθρων στα Κρεββάτια και ενός ακόμα στο Μαστορούλι, δίπλα στο δρόμο.

2022: Εξερεύνηση Ζαρκαδί Ι και ΙΙ.

Παρακάτω παρουσιάζουμε ένα χάρτης με την κατανομή των σπηλαίων. Οι εξερευνήσεις σε Κοκκινοπλό και Κρεββάτια δεν είναι στο χάρτη μιας και είναι εκτός της περιοχής ενδιαφέροντος:

Αναλυτική παρουσίαση σπηλαίων:

  • Τσαπουρνιά:  Έχει συνολικό βάθος 30μ και αφού φτάσουμε στον πάτο του συνεχίζει για λίγο προς δύο κατευθύνσεις. Προς τη μία υπάρχει μεγάλη διάκλαση με μήκος 30 μέτρα. Στην άλλη πλευρά συναντάμε κατακριμνήσεις που σχηματίζουν στενά περάσματα και πολύ μικρούς θαλάμους. Το πέτρωμα είναι ασβεστόλιθος ενώ υπάρχει σταγονοροή. Ύπαρξη διάκοσμου, όπως αρκετές κουρτίνες, κοράλια, σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Επίσης στον πάτο βρέθηκαν πολλά οστά ζώων, λίγες νυχτερίδες και δολιχόποδα.
  • Χάνι (Πεντάστομο): Σπήλαιο στους πρόποδες της ΒΔ πλευράς του Ολύμπου, κοντά στη Βροντού. Έχει 4 κατακόρυφες εισόδους και μία οριζόντια. Διανοίγεται σε κροκαλοπαγές και αποτελείται από ένα μεγάλο θάλαμο. Στη βάση της μίας πλευράς του υπάρχει μικρή οριζόντιο τρύπα, όπου συνεχίζει σε πιο στενό μοτίβο. Εκεί βρίσκεται και λίγος σπηλαιοδιάκοσμος σε σχέση με το μεγάλο θάλαμο. Αρκετά κοντά στο βάραθρο Χτένια.
  • Κούτρα: Εντυπωσιακό βάραθρο με άνοιγμα μεγάλων διαστάσεων. Συγκεκριμένα πρόκειται για δολίνη, όπου έχει καταρρεύσει η οροφή της (δολίνη εγκατακρήμνισης). Το άνοιγμα της είναι 35×25 μέτρα και το βάθος 20μ. Στον πάτο υπάρχουν τα τεράστια κομμάτια της οροφής που έπεσε αλλά και οργιώδης βλάστηση που παραπέμπει σε τροπικά μέρη εκτός Ελλάδος.
  • Σάκη Χωράφι: Βάραθρο 20 μέτρων στη γειτονία με τα Χτένια και το Χάνι. Αρχικά έχει μία κατάβαση 5 μέτρων και μετά ακολουθεί οριζόντιo κομμάτι με κλίση για 5 μέτρα. Στη συνέχεια υπάρχει στενό πέρασμα με διάκοσμο όπου στο τέλος του βρίσκουμε άλλη μία κατάβαση 15 μέτρων περίπου. Το σπήλαιο καταλήγει σε στενό διάδρομο (διάκλαση), ο οποίος προοδευτικά στενεύει και από τις δύο μεριές του. Η μία πλευρά έχει μικρό και στενό βάραθρο 3 μέτρων. ΌΜορφος διάκοσμος στα τοιχώματα της διάκλασης. Στην αρχή το πέτρωμα είναι κροκαλοπαγές, ενώ μετά συναντάμε ασβεστόλιθο.
  • Χτένια: Το βάραθρο βρίσκεται στο ΒΑ Όλυμπο, ανάμεσα στα χωριά Βροντού και Πέτρα. Έχει συνολικό βάθος 30 μέτρα και ο πάτος έχει τη μορφή διάκλασης. Στο δεξί κομμάτι υπάρχει και 2η μικρή κατάβαση, η οποία οδηγεί σε μικρό θάλαμο πλούσιο σε διάκοσμο με κουρτίνες και κολώνες. Το αριστερό κομμάτι προχωράει για λίγο χωρίς συνέχεια ή διάκοσμο αλλά με πολλά οστά ζώων.
  • Λυκαντώνη: Πρόκειται για κατακόρυφο σπήλαιο βάθους 17 μέτρων στη βόρεια πλευρά του Ολύμπου. Αρχικά κατεβαίνουμε 5 μέτρα, όπου συνεχίζουμε σε επικλινές βράχο με φερτά υλικά. Μετά από άλλα πέντε μέτρα υπάρχει αλλαγή και κατάβαση 7 μέτρων που οδηγεί και στον τελικό θάλαμο του σπηλαίου. Εκεί βρέθηκαν πολλά οστά, σκουπίδια και ένα σχοινί. Το πέτρωμα είναι κροκαλοπαγές αλλά στον τελικό θάλαμο υπάρχει εναλλαγή πετρώματος.
  • Πελέ: Το σπήλαιο βρίσκεται στην τοποθεσία Καρανίκα, ΒΑ της Βροντού.  Πρόκειται για μονοκόμματο βάραθρο βάθους 15 μέτρων. Στην αρχή έχει τη μορφή στενού αγωγού και μετά από πέντε μέτρα ανοίγει σαν θόλος. Η κυκλικής διατομής αίθουσα έχει όμορφο διάκοσμο στα τοιχώματα αλλά και δυστυχώς αρκετά γραμμένα με σπρέυ και σκουπίδια. Τα μέλη του συλλόγου ανέβασαν τα περισσότερα από αυτά σε δύο επισκέψεις που πραγματοποίησαν. Στο κέντρο βρίσκεται κώνος κορημάτων. Πλευρικά στα τοιχώματα υπάρχει μικρή συνέχεια που οδηγεί σε θάλαμο μέσα σε κατακριμνήσεις.
  • Άρτεμης: Το σπήλαιο βρίσκεται κοντά στην Πέτρα Ολύμπου. Διανοίγεται σε κροκαλοπαγές πέτρωμα και έχει βαραθρώδη είσοδο. Η όδευση εντός πηγαίνει προς τα κάτω μέσα από κατακριμνήσεις και στενά περάσματα, ώσπου φτάνει στα είκοσι μέτρα βάθος, χωρίς τη χρήση σχοινιού ωστόσο. Στο τέλος συναντάμε στενή διάκλαση η οποία προοδευτικά κλείνει. Υπάρχει όμορφος διάκοσμος σε αρκετά σημεία και έντονοι χρωματισμοί στα σπηλαιοθέματα.
  • Αρίκι: Όμορφο βάραθρο βάθους 15 μέτρων περίπου. Στον πάτο υπάρχει μια μεγάλη διάκλαση με διάκοσμο από τη μία μεριά, ενώ από την άλλη υπάρχει στενό πέρασμα και κατόπιν δύο αγωγοί που καταλήγουν σε μικρούς θαλάμους.
  • Κουμάσια: Οριζόντιο σπήλαιο σε χαρακτηριστική τοποθεσία. Αρχικά κινούμαστε σε διάδρομο ορθοφωνικής διαδρομής και σύντομα το ταβάνι χαμηλώνει. Με ύψος οροφής μισού μέτρου θα συρθούμε λίγο μέχρι να κατηφορίσουμε σε άλλο θάλαμο. Από εκεί παρουσιάζονται μικρές διακλαδώσεις, ενώ σε μία από αυτές συναντάμε μεγάλη και στενή διάκλαση. Τεχνικό σπήλαιο με πολλές αντιστηρίξεις και θαλάμους που επικοινωνούν. Μικρή παρουσία διάκοσμου.
  • Βαθύλακκος: Πρόκειται για το βαθύτερο σπήλαιο της περιοχής αλλά και όλου του Ολύμπου μέχρι στιγμής. Το βάθος του είναι 66 μέτρα, ενώ έχει και σημεία με περπάτημα. Το συνολικό οριζόντιο ανάπτυγμα είναι 168 μέτρα. Λιγοστός διάκοσμος, αρκετή λάσπη, κατακριμνήσεις και αρκετά στενά σημεία χαρακτηρίζουν τα βάραθρο του Βαθύλακκου.
  • Γούρνες: Μικρό βάραθρο βάθους 5 μέτρων που καταλήγει σε κατηφορικό αγωγό. Μετά από δέκα μέτρα οριζόντιου τμήματος στενεύει και το σπήλαιο τερματίζει. Πολύ κοντά στο Αρίκι.
  • Μάρως Κελί: Μικρό οριζόντιο σπήλαιο που έχει τη μορφή βραχοσκεπής με δύο θαλάμους και διάκοσμο από κουρτίνες.
  • Ζαρκαδί Ι: Κλιμακωτό βάραθρο συνολικού βάθους 15 μέτρων. Αρχικά παρουσιάζει μία κατάβαση 6 μέτρων που καταλήγει σε επικληνή χωμάτινο διάδρομο. Μετά από λίγα μέτρα έχουμε 2η μικρή κατάβαση τριών μέτρων. Συνεχίζουμε για λίγο σε αγωγό όπου στα δεξιά του υπάρχει στενή συνέχεια. Εκεί θα συναντήσουμε και τη μεγαλύτερη κατάβαση των 7 μέτρων για να καταλήξουμε σε διάκλαση. Λίγο πριν τον πάτο υπάρχει μικρή συνέχεια που οδηγεί σε στένωμα με διάκοσμο. Το μήκος της διάκλασης είναι στα 6 μέτρα περίπου. Λιγοστός διάκοσμος που αποτελείται κυρίως από κοράλια και αρκετή λάσπη.
  • Ζαρκαδί ΙΙ: Μικρή κατάβαση 6 μέτρων που οδηγεί σε ένα θάλαμο χωρίς συνέχεια ωστόσο.

Παρακάτω παρουσιάζουμε έναν πίνακα με τα σπήλαια της περιοχής που έχει εξερευνήσει ο σύλλογος:

Η περιοχή είναι πολλά υποσχόμενη και η καταγραφλη συνεχίζεται..

Αποστολή στο Βέρμιο

Το σαββατοκύριακο 6-7 Ιουνίου τέσσερα μέλη του συλλόγου πραγματοποίησαν καταβάσεις στα βάραθρα “Τρύπα του Μιχάλη” και “Τρύπα Σιάμπαλη”. Ο σύλλογος είχε οργανώσει αποστολή και το 2014, όπου και κατέβηκε στα παραπάνω βάραθρα. Βρίσκονται κοντά στο Σέλι (Κάτω Βέρμιο), δίπλα στο χιονοδρομικό κέντρο Σελίου. Ανήκουν στον ορεινό όγκο του Βέρμιου.

Σχετικά με την τρύπα του Μιχάλη, έχει βάθος 145 μέτρα και πρόκειται για το 2ο βαθύτερο βάραθρο της Μακεδονίας. Το βάθος του μετρήθηκε αρχικά το 1997 από Γάλλους σπηλαιολόγους που το βγάλανε στα -195 μέτρα. Το 2014 στην αποστολή του Πρωτέα το βάθος μετρήθηκε με distoX στα 145 μέτρα. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθο ενώ αρκετά πουλιά βρίσκουν καταφύγιο εντός του. Η πρόσβαση είναι εύκολη και γίνεται μέσω χωματόδρομου από το Σέλι και κατόπιν σε καλα σηματοδοτημένο μονοπάτι διάρκειας 15 λεπτών. Σχετικά με την ονομασία του βαράθρου λέγεται ότι ο Μιχάλης έπεσε μέσα με τα πρόβατα του και βρέθηκε στον κάμπο της Βέροιας, στην περιοχή Σαραντόβρυσες.

Η ομάδα προσέγγισε το βάραθρο το Σάββατο, όπου και ξεκίνησε τις διαδικασίες του αρματώματος.

 

Περιγραφή σπηλαίου: Θα μπορούσαμε να το χωρίσουμε σε τρία τμήματα:

  • Στο 1ο κομμάτι συναντάμε βάραθρο βάθους 50 μέτρων με το φως να εισχωρεί μέχρι μεγάλο πατάρι. Το κομμάτι αυτό φωτίζεται αρκετά καλά λόγω του μεγάλου ανοίγματος της εισόδου. Στο πατάρι υπάρχει μεγάλη ποσότητα χώματος, κλαδιών, λάσπης και περιττωμάτων από τα πουλιά που βρίσκουν καταφύγιο στο σπήλαιο.
  • Στο 2ο κομμάτι συνεχίζουμε στο κεκλιμένο δάπεδο του παταριού και προσεγγίζουμε βράχο. Το βάραθρο συνεχίζει και πάλι κατακόρυφα σε σκοτεινό περιβάλλον πλέον με την κατάβαση να διακόπτεται από 2ο πατάρι, 30 μέτρα πιο κάτω.
  • Το 3ο κομμάτι μας βάζει στα ενδότερα του σπηλαίου με μία μονοκόμματη κατάβαση 70 μέτρων. Από το 2ο πατάρι και μετά η σταγονοροή γίνεται περισσότερο έντονη. Το βάραθρο τερματίζει σε θάλαμο εντυπωσιακών διαστάσεων με κατηφορική σάρα. Υπάρχει ελάχιστος διάκοσμος στα τοιχώματα και μερικά σκουπίδια.

Χρονικό εξερευνήσεων

  • 1988 Κατάβαση δύο Ιταλών σπηλαιολόγων
  • 1997 Κατάβαση Γαλλικής αποστολής
  • 2014 Πολυμελής αποστολή Πρωτέα όπου πραγματοποίησε χαρτογράφηση και φωτογράφιση
  • 2021 Τετραμελής ομάδα από τον Πρωτέα θα πατώσει το σπήλαιο κάνοντας φωτογράφιση και προσθήκη ασφαλειών

Σχετικά με το αρμάτωμα να σημειωθεί ότι μπήκαν 8 νέα βιομηχανικά βύσματα, συνεπώς το σπήλαιο είναι καλά αρματωμένο από τις αποστολές του συλλόγου το 2014 και τώρα. Τα παλιά σπιτ των Ιταλών και Γάλλων είναι στην πλειοψηφία τους σε κακή κατάσταση.

Την Κυριακή η ομάδα θα πραγματοποιήσει κατάβαση στην Τρύπα του Σιάμπαλη. Έχει αρκετά εύκολη πρόσβαση και πολύ κοντά στο χιονοδρομικό του Σελίου και καθόλου περπάτημα για την πρόσβαση. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθους και κροκαλοπαγή. Παρουσιάζει λίγο διάκοσμο και αυτόν κυρίως από κοράλια. Το βάθος του βαράθρου είναι στα 35 μέτρα. Ξεκινάει με μία δεκαπεντάμετρη κατάβαση που καταλήγει σε σάρα και κατόπιν σε στενό οριζόντιο τμήμα. Εκεί βρίσκεται και ο διάκοσμος από τα κοράλια. Μετά μια μία τραβέρσα πέντε μέτρων συναντάμε κατάβαση 13 μέτρων για να καταλήξουμε σε κυκλικό θάλαμο. Από εκεί μία τελευταία κατάβαση 7 μέτρων μας οδηγεί στον πάτο του σπηλαίου που επικοινωνεί με μικρό θάλαμο.

Παρακάτω παραθέτουμε τη χαρτογράφηση καθώς και την έκθεση αναφοράς του 2014

Αποστολή στην Ελάτη, νότια Πίνδος

Το τριήμερο της 28ης Οκτωβρίου ο σύλλογος επισκέφτηκε την Ελάτη με σκοπό να πραγματοποιήσει καταβάσεις στα βάραθρα της Κουδουνότρυπας, της Τρύπας του Βολιώτη, καθώς και στο σπήλαιο του Μπέη. Δέκα μέλη του συλλόγου συμμετείχαν στην αποστολή στα ιδιαίτερα μέρη της νότιας Πίνδου και συγκεκριμένα στην περιοχή του Ασπροπόταμου. Ο σύλλογος είχε επισκεφτεί τα μέρη και είχε εξερευνήσει σπήλαια εκεί το 2011 και το 2016 μιας και ο ασβεστολιθικός και καρστικοποιημένος Κόζιακας παρουσιάζει σπηλαιολογικό ενδιαφέρον, ενώ η ευρύτερη περιοχή φιλοξενεί κάποια υπόγεια ποτάμια.

Ενημερωθείτε από την έκθεση αποστολής: Ελάτη 2020

Το φωτογραφικό υλικό είναι του Ζάχαρη Αριστείδη και του Κουντουρά Σωτήρη.

Και μία πολύ καλή δουλειά από το Σωτήρη επίσης:

 

Μικρό & Μεγάλο σπήλαιο, Πάχνη Ξάνθης

Ο σύλλογος επισκέφτηκε στις 04 Οκτώβρη την απομονωμένη Ξάνθη και τα Πομακοχώρια της. Εκεί βρίσκονται δύο πολύ όμορφα σπήλαια με εύκολη πρόσβαση. Συγκεκριμένα λίγο μετά το Πομακοχώρι της Πάχνης στην Ξάνθη και πάνω στο δρόμο θα συναντήσουμε την είσοδο του μικρού σπηλαίου, ενώ λίγο πριν το μικρό υπάρχει κοίτη ρέματος, όπου στο δεξί πρανές εντοπίζεται το μεγάλο σπήλαιο της Πάχνης.

Τα σπήλαια διανοίγονται σε ασβεστόλιθο, παρουσιάζουν όμορφο διάκοσμο και αρκετά τεχνικά περάσματα. Τα μέλη του Πρωτέα τα εξερεύνησαν και συμφώνησαν ότι χρειάζεται άλλη μία επίσκεψη προκειμένου να γίνει χαρτογράφηση και μία ολοκληρωμένη φωτογράφηση.

Περιγραφή μεγάλου σπηλαίου: Αν και έχει οριζόντια είσοδο το σπήλαιο διαρκώς κατηφορίζει. Αρχικά παρουσιάζει ένα κατηφορικό θάλαμο με καταπτώσεις και ογκόλιθους. Κατόπιν έχει απότομο κατέβασμα 2 μέτρων σε πεσμένο βράχο που χρειάζεται προσοχή. Έπειτα συναντάμε μεγάλο θάλαμο που σε ένα σημείο του στο δάπεδο μας δίνει μία ακόμα κατηφορική συνέχεια. Μέχρι αυτό το σημείο υπάρχει απουσία διάκοσμου. Στη συνέχεια ωστόσο το σπήλαιο αποκτάει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού ο θάλαμος που ακολουθεί έχει καταστόλιστο δάπεδο. Ένα ακόμα τεχνικό και στενό πέρασμα μας οδηγεί σε νέο θάλαμο με πλούσιο διάκοσμο, ενώ συνεχίζοντας μετά από ένα ακόμα τεχνικό πέρασμα φτάνουμε σε θάλαμο εντυπωσιακών διαστάσεων. Από εκεί υπάρχουν αρκετά σημεία για εξερεύνηση. Ένα από αυτά και μάλλον το μεγαλύτερο συνεχίζει με τη μορφή ενός μικρού φαραγγιού. Μέτα από κάποιες στροφές προοδευτικά τερματίζει.

Περιγραφή μικρού σπηλαίου: Πρόκειται για τεχνικό σπήλαιο με περάσματα που χρειάζονται προσοχή. Αρχικά θα κατεβούμε με αντιστήριξη 2 μέτρα και κατόπιν θα βρούμε στενό πέρασμα. Μετά το πέρασμα εισερχόμαστε σε μεγάλο θάλαμο με πλούσια διάκοσμο. Συνεχίζουμε να κατηφορίζουμε και μετά από 2ο στενό και κατηφορικό πέρασμα μπαίνουμε σε θάλαμο με διατομή σαν υπόγειου φαραγγιού. Ο διάκοσμος συνεχίζει να εντυπωσιάζει με εναλλαγή καφέ και άσπρων σπηλαιοθεμάτων. Στο τέλος του διάδρομου υπάρχει κατάβαση 4 μέτρων που απαιτεί τη χρήση σχοινιού. Το σπήλαιο συνεχίζει σαν υπόγειο φαράγγι, ενώ σχηματίζει και άλλη κατεβασιά αμέσως μετά. Μέλη του Πρωτέα το εξερεύνησαν το Σεπτέμβρη του 2020.