Τα βαθύτερα σπήλαια της Μακεδονίας

Ο σύλλογός μας μετά από πολυετή έρευνα εντόπισε και κατέγραψε τα βαθύτερα σπήλαια της Μακεδονίας που είναι γνωστά αυτή τη στιγμή. Έτσι στο παρακάτω εγχειρίδιο σας παρουσιάζουμε αυτή τη δουλειά περιγράφοντας τα έξι σπήλαια άνω των 100 μέτρων βάθους που φιλοξενεί η Μακεδονία. Αυτά είναι:

  • Χιονότρυπα Φαλακρού
  • Χιονότρυπα Μενοικίου
  • Μεγάλο Κορύλοβου στη Δράμα
  • Γιοβάννι Λάκκος στο όρος Σύμβολο
  • Τρύπα Μιχάλη στο Βέρμιο
  • Βάραθρο Χρήστου στο Οχυρό

Στον οδηγό θα βρείτε χαρτογραφήσεις και επιμέρους πληροφορίες για το κάθε σπήλαιο. Καλή ανάγνωση!

Πρωτέας 2010-2020

Ο σύλλογος κλείνει λοιπόν 10 χρόνια ζωής!

Ένα ταξίδι γεμάτο εξερευνήσεις, εικόνες, στιγμές, εμπειρίες. Νέα σπήλαια, βαθιά βάραθρα, καινούρια μέλη, σεμινάρια, εξορμήσεις, καινούριες περιπέτειες διαρκώς. Σε αυτά τα δέκα χρόνια ο σύλλογος εξερεύνησε πάνω από 150 σπήλαια σε Μακεδονία κ Θράκη, Ήπειρο, Θεσσαλία, Κρήτη. Το 2019 θα βγει και εκτός ελληνικών συνόρων, ενώ πραγματοποίησε αρκετές επισκέψεις στη σπηλαιολογικά άγνωστη νότια Πίνδο (Τζουμέρκα, Κακαρδίτσα, Περιστέρι, Ασπροπόταμος, Κόζιακας).
Παρακάτω παρουσιάζουμε ένα επετειακό άρθρο με στιγμές των μελών του συλλόγου σε σπήλαια, καταφύγια και βουνά.
Στην 1η δεκαετία του συλλόγου πραγματοποιήθηκαν αποστολές σε Κρήτη (2010), Όλυμπο (κορυφές-2011, δυτική μεριά-2013), Πέτρα-Βροντού 2012-2020, Βέρμιο (2014), Αθαμανικά όρη (δύο φορές μέσα στο 2017), Σπήλαιο Γρεβενών (2018), Περιστέρι (2011), Ασπροπόταμος/Κόζιακας (2011, 2016 και 2020), Βραδέτο/Τύμφη (2018, 2019) άλλα και πολλές μικρότερες σε διάφορα μέρη.
Πάμε να ταξιδέψουμε ανά χρονιά με κάποιες ομαδικές φωτογραφίες των μελών:

2010: Έτος ίδρυσης και οργάνωση δύο σεμιναρίων μέσα στη χρονιά. Παράλληλα θα πραγματοποιηθεί και η 1η αποστολή του συλλόγου στα Λευκά όρη της Κρήτης

2011: Ιδιαίτερα δραστήρια χρονιά για το σύλλογο! Θα γίνουν αποστολές σε Περιστέρι (Λάκμος), στον Όλυμπο στην περιοχή των κορυφών και τέλος στον Κόζιακα, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροπόταμου. Ο σύλλογος θα αναλάβει και σεμινάρια Β’ επιπέδου για τα πιο έμπειρα μέλη. Ακόμα θα βγει εκτός συνόρων στη γειτονική Βουλγαρία για συνέδριο σπηλαιοδιάσωσης. Εξορμήσεις σαββατοκύριακου θα γίνουν σε Κοζάνη, Παγγαίο. Αυτή τη χρονιά δε θα γίνουν ωστόσο σεμινάρια Α’ βαθμού.

2012: Η χρονιά αυτή σηματοδοτεί την έναρξη των εξερευνήσεων στο ΒΑ Όλυμπο σε συνεργασία με τον ΕΟΣ Βροντούς. Η έρευνα συνεχίζεται μέχρι σήμερα με αρκετά νέα σπήλαια να έρχονται στο φως.

2013: Ο σύλλογος οργανώνει για 2η φορά αποστολή στον Όλυμπο από τη δυτική μεριά του.

2014: Οργάνωση αποστολής στο Βέρμιο με την εξερεύνηση της Τρύπας του Μιχάλη. Σημαντική και η εξερεύνηση της Βοσκόβρυσης στο Παγγαίο.

2015: Ο Πρωτέας μετά από πέντε χρόνια ζωής θα διοργανώσει τη 18η πανελλήνια σπηλαιολογική συνάντηση στη Βροντού Πιερίας, με τη συμμετοχή περισσότερων από 100 σπηλαιολόγων. Ακόμα θα επισκεφτεί και μέρος του μη τουριστικού κομματιού της Αλιστράτης.

2016: Επισκέψεις σε Κόζιακα, Μελισσότρυπα και Παγγαίο.

2017: Γεμάτη χρονιά με συμμετοχή στην 11η Βαλκανική συνάντηση και οργάνωση δύο αποστολών στα Αθαμανικά όρη στη νότια Πίνδο. Εξερευνήσεις θα γίνουν επίσης σε Όθρυ, Παγγαίο, Δράμα, Όλυμπο, Σέρρες, Μαρώνεια. Θα πραγματοποιηθεί επίσης και σεμινάριο αρματώματος στην Όθρυ.

2018: Μεγάλη αποστολή θα οργανωθεί στο Βραδέτο στους πρόποδες της Τύμφης αλλά και στο υπόγειο ποτάμι του Αγγίτη. Μικρότερη αποστολή θα γίνει και στο σπήλαιο Γρεβενών. Επιμέρους εξερευνήσεις θα γίνουν στα Ριζώματα Ημαθίας, στο Λιτόχωρο και στο Τριάδι Θεσσαλονίκης.

2019: Ο σύλλογος θα ταξιδέψει οδικώς μέχρι το σπήλαιο Postojna, προκειμένου να δει και από κοντά την περίφημη σπηλαιόβια σαλαμάνδρα, χάρη στην οποία χρωστάει το όνομα του. Σημαντικές αποστολές θα γίνουν στο Βραδέτο με την κατάβαση στην Τρύπα της Νύφης, καθώς και στο βαθύτερο σπήλαιο της Θεσσαλίας Βαλότρυπα.

2020: Κλείνουμε με το πολύπαθο 2020 και με μία πανδημία σε εξέλιξη..Δεδομένων των συνθηκών έγινε μία αποστολή στον Κόζιακα, μία εξερεύνηση ενός νέου σπηλαίου στο Περιστέρι πάνω από το Ανθοχώρι, στο Παλαιοχώρι Περιστερίου και στο βάραθρο Γιοβάννι Λάκκος στην Καβάλα.

Συνεχίζουμε προσεχώς στη νέα δεκαετία με με μπόλικη διάθεση για νέες εξερευνήσεις! Σκοπός μας η διάδοση της σπηλαιολογίας, η εκπαίδευση νέων σπηλαιοεξερευνητών, η προστασία των σπηλαίων, η χαρτογράφη και η φωτογράφιση.

To be continued…

Αποστολή στην Ελάτη, νότια Πίνδος

Το τριήμερο της 28ης Οκτωβρίου ο σύλλογος επισκέφτηκε την Ελάτη με σκοπό να πραγματοποιήσει καταβάσεις στα βάραθρα της Κουδουνότρυπας, της Τρύπας του Βολιώτη, καθώς και στο σπήλαιο του Μπέη. Δέκα μέλη του συλλόγου συμμετείχαν στην αποστολή στα ιδιαίτερα μέρη της νότιας Πίνδου και συγκεκριμένα στην περιοχή του Ασπροπόταμου. Ο σύλλογος είχε επισκεφτεί τα μέρη και είχε εξερευνήσει σπήλαια εκεί το 2011 και το 2016 μιας και ο ασβεστολιθικός και καρστικοποιημένος Κόζιακας παρουσιάζει σπηλαιολογικό ενδιαφέρον, ενώ η ευρύτερη περιοχή φιλοξενεί κάποια υπόγεια ποτάμια.

Ενημερωθείτε από την έκθεση αποστολής: Ελάτη 2020

Το φωτογραφικό υλικό είναι του Ζάχαρη Αριστείδη και του Κουντουρά Σωτήρη.

Και μία πολύ καλή δουλειά από το Σωτήρη επίσης:

 

Μικρό & Μεγάλο σπήλαιο, Πάχνη Ξάνθης

Ο σύλλογος επισκέφτηκε στις 04 Οκτώβρη την απομονωμένη Ξάνθη και τα Πομακοχώρια της. Εκεί βρίσκονται δύο πολύ όμορφα σπήλαια με εύκολη πρόσβαση. Συγκεκριμένα λίγο μετά το Πομακοχώρι της Πάχνης στην Ξάνθη και πάνω στο δρόμο θα συναντήσουμε την είσοδο του μικρού σπηλαίου, ενώ λίγο πριν το μικρό υπάρχει κοίτη ρέματος, όπου στο δεξί πρανές εντοπίζεται το μεγάλο σπήλαιο της Πάχνης.

Τα σπήλαια διανοίγονται σε ασβεστόλιθο, παρουσιάζουν όμορφο διάκοσμο και αρκετά τεχνικά περάσματα. Τα μέλη του Πρωτέα τα εξερεύνησαν και συμφώνησαν ότι χρειάζεται άλλη μία επίσκεψη προκειμένου να γίνει χαρτογράφηση και μία ολοκληρωμένη φωτογράφηση.

Περιγραφή μεγάλου σπηλαίου: Αν και έχει οριζόντια είσοδο το σπήλαιο διαρκώς κατηφορίζει. Αρχικά παρουσιάζει ένα κατηφορικό θάλαμο με καταπτώσεις και ογκόλιθους. Κατόπιν έχει απότομο κατέβασμα 2 μέτρων σε πεσμένο βράχο που χρειάζεται προσοχή. Έπειτα συναντάμε μεγάλο θάλαμο που σε ένα σημείο του στο δάπεδο μας δίνει μία ακόμα κατηφορική συνέχεια. Μέχρι αυτό το σημείο υπάρχει απουσία διάκοσμου. Στη συνέχεια ωστόσο το σπήλαιο αποκτάει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού ο θάλαμος που ακολουθεί έχει καταστόλιστο δάπεδο. Ένα ακόμα τεχνικό και στενό πέρασμα μας οδηγεί σε νέο θάλαμο με πλούσιο διάκοσμο, ενώ συνεχίζοντας μετά από ένα ακόμα τεχνικό πέρασμα φτάνουμε σε θάλαμο εντυπωσιακών διαστάσεων. Από εκεί υπάρχουν αρκετά σημεία για εξερεύνηση. Ένα από αυτά και μάλλον το μεγαλύτερο συνεχίζει με τη μορφή ενός μικρού φαραγγιού. Μέτα από κάποιες στροφές προοδευτικά τερματίζει.

Περιγραφή μικρού σπηλαίου: Πρόκειται για τεχνικό σπήλαιο με περάσματα που χρειάζονται προσοχή. Αρχικά θα κατεβούμε με αντιστήριξη 2 μέτρα και κατόπιν θα βρούμε στενό πέρασμα. Μετά το πέρασμα εισερχόμαστε σε μεγάλο θάλαμο με πλούσια διάκοσμο. Συνεχίζουμε να κατηφορίζουμε και μετά από 2ο στενό και κατηφορικό πέρασμα μπαίνουμε σε θάλαμο με διατομή σαν υπόγειου φαραγγιού. Ο διάκοσμος συνεχίζει να εντυπωσιάζει με εναλλαγή καφέ και άσπρων σπηλαιοθεμάτων. Στο τέλος του διάδρομου υπάρχει κατάβαση 4 μέτρων που απαιτεί τη χρήση σχοινιού. Το σπήλαιο συνεχίζει σαν υπόγειο φαράγγι, ενώ σχηματίζει και άλλη κατεβασιά αμέσως μετά. Μέλη του Πρωτέα το εξερεύνησαν το Σεπτέμβρη του 2020.

Εξερεύνηση βαράθρου στο Ανθοχώρι, όρος Περιστέρι, Πίνδος

Το σαββατοκύριακο 10-11 Οκτώβρη ο σύλλογος επισκέφτηκε το Ανθοχώρι, το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Περιστέρι ή Λάκμος, στη βόρεια πλευρά του. Εκεί ντόπιοι είχαν υποδείξει παλαιότερα σε μέλη του συλλόγου ένα ανεξερεύνητο βάραθρο στο αλπικό κομμάτι του βουνού και έτσι οργανώθηκε εξόρμηση προκειμένου να γίνει καταγραφή. Το Ανθοχώρι απέχει 2:30 ώρες από τη Θεσσαλονίκη και βρίσκεται απέναντι από το Μέτσοβο. Από πάνω του στέκει το όρος Περιστέρι που ανήκει στη νότια Πίνδο, βουνό με έντονο σπηλαιολογικό ενδιαφέρον.

Γνωρίζοντας ήδη την πρόσβαση στο βάραθρο από την προηγούμενη διερευνητική επίσκεψη, η ομάδα έφτασε εύκολα και γρήγορα στην είσοδο. Το βάραθρο βρίσκεται στα 1820 μέτρα υψόμετρο σε ένα βράχινο ζωνάρι. Χαρτογραφήθηκε και φωτογραφήθηκε, ενώ τα έξι μέλη του συλλόγου φτάσανε στο χαμηλότερο σημείο. Το βάθος του μετρήθηκε στα 52 μέτρα και διανοίγεται σε ασβεστόλιθο της ζώνης Πίνδου.

Πρόσβαση: Για να το πρoσεγγίσουμε θα ακολουθήσουμε ένα χωματόδρομο πάνω από το χωριό όπου θα μας οδηγήσει στα 1500 μέτρα υψόμετρο, ενώ από εκεί θα περπατήσουμε 40 λεπτά. Το όνομα όπως μας το αναφέρανε οι κάτοικοι του χωριού είναι Γκάλιστα. Η προέλευση της ονομασίας είναι από τα γκαίλια, πουλιά τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στο σπήλαιο. Δεν βρέθηκε προηγούμενη σπηλαιολογική παρέμβαση (βιομηχανικά βίσματα ή σπιτ).

Περιγραφή σπηλαίου: Θα μπορούσαμε να το χωρίσουμε σε δύο κομμάτια. Στο 1o τμήμα το το φως της εισόδου εισχωρεί στο βάραθρο. Μέχρι εκεί το βάθος είναι στα 18 μέτρα. Αρχικά έχουμε μία κατακόρυφη κατάβαση δέκα μέτρων και κατόπιν συνεχίζουμε σε επικλινή αγωγό για άλλα 8 μέτρα. Το δάπεδο είναι σκεπασμένο με παχιά στρώση από λάσπη και περιττώματα  πουλιών. Απουσία διάκοσμου.

Το 2ο τμήμα είναι σκοτεινό και παρουσιάζει μία μονοκόμματη κατάβαση 30 μέτρων. Πλέον έχουμε και την εμφάνιση όμορφου διάκοσμου στα τοιχώματα. Αρχικά καταλήγουμε σε λόφο από χώμα και γουανό και κατόπιν κατηφορίζουμε στην τελική αίθουσα του σπηλαίου. Στο ένα τοίχωμα υπάρχει μικρή συνέχεια με καθαρό διάκοσμο. Το υπόλοιπο κομμάτι κατηφορίζει για να καταλήξει σε μικρή εσοχή κάτω από κατακριμνήσεις.                                                                                                                                                                  Διάκοσμος στα τοιχώματα:

Η κατάβαση των 30 μέτρων

ο τελικός θάλαμος

Τέλος να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως τον κ. Χρήστο Σιόκα, πρόεδρο του Ανθοχωρίου, που μας βοήθησε στην έρευνα και μοιράστηκε μαζί μας ό,τι άλλο γνώριζε για τον τόπο του, καθώς τον Γιώργο Τέτσιο που μας υπέδειξε το σπήλαιο, μας φιλοξένησε και μας τάισε! Αλλά και γενικότερα το ενδιαφέρον πολλών κατοίκων και η προθυμία τους να μοιραστούν μαζί μας σπηλαιολογικές και όχι μόνο ιστορίες αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη! Παράλληλα το γραφικό Ανθοχώρι έχει μουσείο υδροκίνησης, ενώ από εκεί ξεκινάνε και αναβάσεις για τις κορυφές του βουνού.

Το εν λόγω βάραθρο προστίθεται και αυτό στον κατάλογο του συλλόγου με τα σπήλαια του Περιστερίου και να σημειωθεί ότι είναι και το βαθύτερου εξερευνημένο μέχρι στιγμής του ορεινού όγκου. Το 2011 είχε πραγματοποιηθεί αποστολή από την ανατολική μεριά κοντά στο Χαλίκι, ενώ το 2016 έρευνες γίνανε από τον Πρωτέα και στη δυτική μεριά του βουνού.

Έκθεση 2ης αποστολής, Βραδέτο 2019

Ο σύλλογος ολοκλήρωσε την συγγραφή της αναφοράς σχετικά με τη 2η αποστολή του στο Βραδέτο, στη νότια μεριά της Τύμφης.

Ο Πρωτέας είχε οργανώσει και το 2018 αποστολή στο γραφικό χωριό. Τη 2η φορά η δράση έγινε από 25 μέχρι τις 28 Οκτώβρη 2019. Οι στόχοι ήτανε η κατάβαση στο βάραθρο της Νύφης (-293 μέτρα) σε συνδυασμό με τη φωτογράφηση και τη χαρτογράφηση του, ο οποίος και επετεύχθη. Παράλληλα στους στόχους ήτανε και η εξερεύνηση του βαράθρου της Σκάλας που δεν είχε εξερευνηθεί την προηγούμενη φορά.

Ενημερωθείτε από την έκθεση αναφοράς σχετικά με τις λεπτομέρειες της αποστολής, τη γεωγραφία και τη γεωλογία της περιοχής, το χρονικό εξερευνήσεων στην Τύμφη, χαρτογραφήσεις, αναλυτικές περιγραφές σπηλαίων με φωτογραφικό υλικό και φυσικά το ημερολόγιο αποστολής:  Vradeto_report

Σειρά online παρουσιάσεων από τον Πρωτέα!

Ο σύλλογος μας ξεκίνησε την πρωτοβουλία να πραγματοποιήσει online ομιλίες μέσω streaming. Παρακάτω παρουσιάζουμε τους ομιλητές και τα θέματα που παρουσίασαν:

Όλυμπος: Κοιτώντας πέρα από τις κορυφές, ομιλητής: Μιχάλης Στύλλας

Ο Μιχάλης Στύλλας είναι διδάκτωρ Γεωλογίας (Α.Π.Θ.) με μεταπτυχιακό στην Ωκεανογραφία (Oregon State University). Τους περισσότερους μήνες του χρόνου ζει στον Όλυμπο, ως υπεύθυνος του καταφυγίου «Χρήστος Κάκκαλος» και με βάση τον Όλυμπο πραγματοποιεί συχνά ταξίδια σε ψηλά βουνά σε όλο τον κόσμο. Είναι ένας από τους εννέα Έλληνες ορειβάτες, που κατάφεραν το 2004 να ανέβουν στην ψηλότερη κορυφή του κόσμου, στο Έβερεστ. Όπως λέει ο ίδιος “Το 2016, αναζήτησα μεταδιδακτορικό (post doc) και κάποια χρηματοδότηση για να μελετήσω τις κλιματικές αλλαγές στον Όλυμπο. Όπερ και εγένετο.Ο παγετώνας, όπως αλλάζει το κλίμα και αυτός λιώνει, αφήνει τελικά κάποια υπολείμματα, κάποιες «τελικές θέσεις», που στην επιστημονική ορολογία λέγονται μοραίνες. Στον Όλυμπο ήταν πολύ εμφανή τα σημάδια αυτών γιατί ήταν πολύ πρόσφατος ο παγετώνας- υπάρχουν ακόμη «αιώνια χιόνια» στα Μεγάλα Καζάνια του Ολύμπου, ως υπολείμματα του τελευταίου παγετώνα που υπήρχε εκεί έως τον 13ο αι. μ.Χ. Και στα τέλη του 19ου αιώνα οι πρώτοι χαρτογράφοι και γεωλόγοι επισκέπτες του Ολύμπου αναφέρουν μόνιμους πάγους στα Μεγάλα Καζάνια, υπολείμματα των παγετώνων της Μικρής Παγετωνικής Περιόδου (Little Ice Age).”

Το χρυσοφόρο Παγγαίο και αρχαία μεταλλεία, ομιλητής: Μάρκος Βαξεβανόπουλος

Το όρος Παγγαίο παρουσιάζεται στα γραπτά των αρχαίων συγγραφέων ως μία από τις πλέον χρυσοφόρες περιοχές του ελληνικού χώρου. Ο Ηρόδοτος περιγράφει την πορεία του Ξέρξη που περνά από τα φρούρια των Πιερέων αφήνοντας στο δεξί του χέρι το Παγγαίο, όρος απέργων (κατεργαστών), μέγα και ψηλό, με μεταλλεία χρυσού και αργύρου. Θα παρουσιαστούν τα αρχαία μεταλλεία και οι μεταλλουργικές θέσεις καθαρισμού και εκκαμίνευσης του μεταλλεύματος που μελετήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Παγγαίου.                                                                                      Ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος απέκτησε το πτυχίο και το μεταπτυχιακό του στη Γεωλογία στο Τμήμα Γεωλογίας του Α.Π.Θ., ενώ το 2017 ολοκλήρωσε στο ίδιο τμήμα τη διδακτορική του διατριβή με θέμα «Αρχαία μεταλλευτική δραστηριότητα στο όρος Παγγαίο». Έχει συγγράψει αριθμό εργασιών και έχει πραγματοποιήσει παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια σχετικά με την αρχαία μεταλλευτική και μεταλλουργία, καθώς επίσης με την αρχαία λατόμευση, την αναζήτηση αρχαίων πρώτων υλών, τη σπηλαιολογία και την παλαιοντολογία. Έχοντας βαθιά γνώση του Παγγαίου και των μεταλλείων του, η παρουσίασή κινείται γύρω από τη διδακτορική διατριβή του.

Ξενάγηση στον κόσμο των νυχτερίδων, ομιλητής: Παναγιώτης Γεωργακάκης

Οι νυχτερίδες είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε αριθμό ειδών ομάδα θηλαστικών στη γη. Εν τούτοις, είναι απεχθείς σε πολλούς ανθρώπους του δυτικού κόσμου, λόγω του νυκτόβιου χαρακτήρα τους και των παρανοήσεων που τις συνοδεύουν. Θα παρουσιαστούν στοιχεία της βιολογίας των χειροπτέρων και θα αναπτυχθούν οι σχέσεις τους με τον άνθρωπο, κυρίως όσον αφορά την επιστημονική τους σημασία, την οικονομική τους αξία αλλά και το υγειονομικό τους ενδιαφέρον. Επίσης, θα συζητηθούν οι ανάγκες προστασίας των νυχτερίδων και διαχείρισης των βιοτόπων τους και θα παρουσιαστεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE GRECABAT το οποίο υλοποιείται στην Ελλάδα από διάφορους φορείς, αλλά και σε συνεργασία με τους σπηλαιολόγους της χώρας.             Ο Παναγιώτης Γεωργιακάκης σπούδασε Βιολογία στο ΕΚΠΑ και ακολούθως Διαχείριση Παράκτιων και Χερσαίων Βιολογικών Πόρων – Περιβαλλοντική Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το 2009 ολοκλήρωσε τη Διδακτορική του Διατριβή με θέμα: “Γεωγραφική κατανομή, ακουστικός προσδιορισμός και οικολογία των χειροπτέρων της Κρήτης”. Από το 2002 ασχολείται συστηματικά με την οικολογία, τη συστηματική και τη διαχείριση των νυχτερίδων στην Ελλάδα και την Κύπρο. Ερευνητική του στέγη αποτελεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ συνεργάζεται και με άλλα πανεπιστήμια της χώρας και με εταιρείες που εξειδικεύονται στην μελέτη και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της UNEP-EUROBATS και μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρίας.

Τα σπήλαια ως φορείς διατήρησης της ιστορίας, ομιλητής: Σταύρος Ζαχαριάδης

Τα σπήλαια αποτέλεσαν διαχρονικά κλειστά σύνολα, που διατήρησαν, λόγω των συνθηκών και της περιορισμένης προσβασιμότητας άθικτη την πληροφορία για την ανθρώπινη δραστηριότητα, περιστασιακή ή με διάρκεια. Η μελέτη του υλικού από σπηλαιώδεις θέσεις είναι περιορισμένη, ωστόσο έχει αποδώσει στην έρευνα δυσανάλογα πολλές πληροφορίες. Η σπηλαιολογική κοινότητα μοιράζεται με τον κόσμο την ευθύνη για την διατήρηση, τον εντοπισμό αλλά και την κοινοποίηση της πληροφορίας αυτής. Ο Σταύρος σπούδασε αρχαιολογία στη Θεσσαλονίκη, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Ειδικεύεται στη μελέτη της κεραμικής της ύστερης αρχαιότητας με βασικό χώρο έρευνας του Φιλίππους αλλά και τη Θεσσαλονίκη. Εργάστηκε σε πολλές ανασκαφές και άλλα αρχαιολογικά έργα στη Β. Ελλάδα ενώ παραμένει ενεργό μέλος της σπηλαιολογικής κοινότητας από το 2002, με συμμετοχή σε διάφορα project που ολοκληρώθηκαν ή βρίσκονται υπό εξέλιξη

Steinbockschacht – 1 km deep cave in the Alps, ομιλητής: Lukas Plan

Since 2011, Steinbockschacht has been explored and in September 2018 an international team of cavers surpassed the 1 km mark. The cave is now 1082 m deep and 2.5 km long. There are several continuations including ones that lead further down. The cave is characterised by a short horizontal part slightly below the entrance level and up to 250 m deep pits. Only at around 180 m below the entrance, the pits are separated by significant horizontal canyons. Furthermore, the Hochschwab karst massif and its almost 1000 documented caves are characterised and its significance for the water supply of the city of Vienna are highlighted. Lukas Plan is exploring caves since 1990. He finished his PhD in Geology on a karst-related topic in the Hochschwab region in 2007. Since 2008 he is scientist at the Natural History Museum Vienna at the Karst and Cave Group.

Επίσης στο κανάλι θα βρείτε και παρουσιάσεις που γίνανε στο σύλλογο και καταγράφτηκαν, οπότε τις παρουσιάζουμε και αυτές:

Διατροφή & Σπηλαιολογία, ομιλητής: Βαλεντίνα Δερμιτζάκη

Η διαιτολόγος – διατροφολόγος Βαλεντίνα θα μας μιλήσει για πρακτικά ζητήματα και προβλήματα που αντιμετωπίζουμε κατά την σπηλαιοεξερεύνηση, η οποία είναι μια δραστηριότητα με αυξημένες σωματικές απαιτήσεις. Διεξάγεται σε ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες αυξάνοντας έτσι τις διατροφικές ανάγκες των συμμετεχόντων. Πως και γιατί αλλάζουν οι θερμιδικές μας ανάγκες; Επηρεάζει η διατροφή την απόδοση μας; Πρακτικές συμβουλές για την προετοιμασία πριν την εξερεύνηση. Αποκατάσταση μετά την εξόρμηση. Τρόποι προετοιμασίας & τρόποι μαγειρέματος κατά την κατασκήνωση πριν & μετά την εξόρμηση σε σπήλαιο.

Παλαιολιθική τέχνη στα σπήλαια της Ευρώπης, ομιλητής: Έλλη Καρκαζή

Ομιλία από τη Δρ ‘Ελλη Καρκαζή, αρχαιολόγος σχετικά με την παλαιολιθική τέχνη και τα ευρήματα που έχουμε συναντήσει σε σπήλαια της Ευρώπης.

Σπηλαιολογικές έρευνες στον Όλυμπο, ομιλητής: Ζάχαρης Αριστείδης

Ομιλία σχετικά με τα σπήλαια του μυθικού βουνού. τον τρόπο δημιουργίας του Ολύμπου, τα πετρώματα του και την μορφολογία του. Ακόμα παρουσιάζονται τα εξερευνημένα σπήλαια περιμετρικά του ορεινού όγκου, καθώς και αυτά στην αλπική ζώνη. Τέλος θα αναφερθεί το χρονικό των εξερευνήσεων από τους σπηλαιολογικούς συλλόγους της Ελλάδας.

Ο Πρωτέας στα Ριζώματα Ημαθείας

Ο σύλλογος επισκέφτηκε τα Ριζώματα Ημαθίας, στους ΒΑ πρόποδες των Πιέριων στις 22-23/09. Μετά από υποδείξεις του Κώστα και Αλέξανδρου Βουβουλή εντόπισε και εξερεύνησε δυο σπήλαια στην περιοχή. Το πρώτο ονομάζεται Ανεμότρυπα και έχει βαραθρώδη είσοδο 7 μέτρων. Διανοίγεται σε σχιστόλιθο και παρουσιάζει ενδιαφέρον και μικρά βάραθρα εντός του. Το δεύτερο σπήλαιο ήτανε μία εντυπωσιακών διαστάσεων δολίνη με το όνομα “Χαντάκι”. Η Ιωάννα αρμάτωσε και η ομάδα κατέβηκε στον πάτο του, που φιλοξενούσε οργιώδη βλάστηση. Σε μία καθαρά γυναικεία υπόθεση, υπεύθυνη ήτανε η Βάσω και την ομάδα πλαισίωναν η Ιωάννα, η Μαρία και η Ειρήνη.

Ενοποιημένο αρχείο Μακεδονίας/Θράκης

Η ιδέα ενός ενοποιημένου αρχείου για τη Μακεδονία υπήρχε και συζητιόταν εδώ και χρόνια στο σύλλογο και στους σπηλαιολογικούς κύκλους. Χρειάστηκε ωστόσο να περάσει χρόνος, νέα δεδομένα και υλικό να έρθουν στο φως για να μπορέσει επιτέλους να πάρει σάρκα και οστά.

Ο Πρωτέας ξεκίνησε τη δράση και την καταγραφή των σπηλαίων της Μακεδονίας το 2010. Από τότε έχει  καταγράψει 84 σπήλαια από Θράκη μέχρι Φλώρινα. Αυτά ήτανε και η μαγιά για το αρχείο, ενώ χρήσιμη ήτανε και η βοήθεια των παλιών κυρίως μελών του.

Προσθήκες και συγκρίσεις γίνανε από την πολύ καλή δουλειά από το αρχείο του ΣΠΕΛΕΟ.

Το 2017 ο ΣΧΟ Καβάλας μετά την προσθήκη κάποιων δραστήριων μελών αρχίζει την καταγραφή στα σπήλαια και τα μεταλλεία της Καβάλας και των νομών τριγύρω. Σημαντική ήτανε η δημιουργία ιστοσελίδας όπου το υλικό ανέβαινε εκεί και συνεπώς ήτανε προσιτό για τον καθένα, αλλά και η πολύτιμη βοήθεια του Τ. Πολυχρονιάδη και του Θ. Παπαποστόλου.

Αξιοσημείωτες για τη βόρειο Ελλάδα ήτανε οι διατριβές ειδίκευσης δύο γεωλόγων/σπηλαιολόγων. Αρχικά ο Χ.Πέννος έκανε μία πολυετή έρευνα στα σπήλαια του Μενοίκιου όρους και τα δημοσίευσε το 2014 με την εργασία “Landscape evolution of Menoikio mountain”. Μία εμπεριστατωμένη έρευνα που απέδωσε 17 σπήλαια. Τρία χρονιά αργότερα, το 2017, θα ολοκληρωθεί μία ακόμα σημαντική εργασία για τη Μακεδονία με τίτλο “Καταγραφή και μελέτη της αρχαίας μεταλλευτικής δραστηριότητας στο όρος Παγγαίο” από το γεωλόγο Μ. Βαξεβανόπουλο. Η διατριβή έδωσε 20 μεταλλεία στο Παγγαίο και χρήσιμα στοιχεία για τη μεταλλευτική δραστηριότητα ανά εποχές στην περιοχή. Παράλληλα χρήσιμη ήτανε και η βοήθεια που δώσανε για τις βάσεις δεδομένων του αρχείου.

Επίσης η εξαιρετική δουλειά για τη βιολογία των σπηλαίων που παρουσίασε ο Καλούστ Παραγκαμιάν μας έδωσε μερικά ακόμα σπήλαια στη Μακεδονία και με βιολογικό ενδιαφέρον παράλληλα. Θα βρείτε τον μεγάλο όγκο της δουλειάς στο cave fauna of Greece.

Μία άλλη σημαντική πηγή ήτανε το αρχείο της ΕΣΕ από το 1951-1995, μία δουλειά 45 ετών που μας άφησε παρακαταθήκη η ΕΣΕ, ενώ χρήσιμη ήταν και η βοήθεια του μέλους της ΕΣΕ ΤοΤΒΕ Γ. Οικονομίδη.

Το παζλ συμπλήρωσαν κάποια blogspot ή ιστοσελίδες, όπως το canyoning-caving, η cyberότσαρκα και το speleology in greece.

Το υλικό συγκεντρώθηκε και ταξινομήθηκε από τον Α. Ζάχαρη μετά από αρκετή έρευνα και ψάξιμο. Δημιουργήθηκαν 4 excel, χωρίζοντας τη Μακεδονία σε, “Ανατολική”, “Κεντρική” και “Δυτική”, ενώ το τέταρτο excel περιλαμβάνει τη Θράκη.

Στο νομό Πιερίας επειδή ξεχωρίζει ο ορεινός όγκος του Ολύμπου προστέθηκαν και 7 σπήλαια από την πλευρά της Ελασσόνας, σκόπιμα προκειμένου να μη διαιρεθεί ο ορεινός όγκος, παρόλο που μοιράζεται σε 2 νομούς.

Σχετικά με τη λίστα στην κατηγορία “Χαρτογραφήσεις” έχουνε μπει όσες είναι δημοσιοποιημένες στο διαδίκτυο ή στις ιστοσελίδες του κάθε συλλόγου ή σε εργασίες στις οποίες υπάρχει πρόσβαση.

Ο νομός που έχει τα σκήπτρα είναι αυτός της Καβάλας, λόγω του μεγάλου αριθμού των μεταλλείων που υπάρχουν σε Παγγαίο, στα όρη Λεκάνης και στην παλιά Καβάλα. Σίγουρα η Μακεδονία έχει να μας αποκαλύψει πολλά ακόμα. Επίσης είναι δεδομένο ότι υπάρχουν και άλλα που έχουν εξερευνηθεί και δε συμπεριλαμβάνονται στη λίστα. Γι’ αυτό κι όποιος γνωρίζει κάποιο εξερευνημένο σπήλαιο θα ήτανε χρήσιμο να προστεθεί στην υπάρχουσα λίστα για μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Φυσικά ευπρόσδεκτες είναι και κάθε είδους διορθώσεις/επισημάνσεις.

Το σύνολο των σπηλαίων που συγκεντρώθηκαν είναι 321 σπήλαια που αποτελούνται από οριζόντια, βάραθρα, υπόγειους ποταμούς, καταβόθρες, ορυχεία, ενάλια, βραχοσκεπές.

* Σπήλαια χωρίς πληροφορίες για το χαρακτηρισμό είναι: 5 στην Ημαθία, 6 στην Πέλλα, 1 στη Χαλκιδική, 2 στις Σέρρες, 2 στη Δράμα, 6 στην Κοζάνη, 4 στην Καστοριά

Τα αρχεία ανά νομό

Θράκη

ανατολική Μακεδονία

κεντρική Μακεδονία

δυτική Μακεδονία

 

Ο Πρωτέας στο Παγγαίο

Το βουνό του Παγγαίου επισκέφτηκε ο Πρωτέας το σαββατοκύριακο 20-21 Οκτωβρίου. Ο σκοπός της επίσκεψης ήτανε διπλός. Αφενός να χαρτογραφηθούν η Αρκουδοσπηλιά και τα Δισάκκια και αφετέρου να φωτογραφηθούν. Ο σύλλογος είχε επισκεφτεί και τα δύο αρκετές φορές στο παρελθόν, είτε στα πλαίσια σεμιναρίων, είτε στα πλαίσια εξερεύνησης-επίσκεψης.

Αρχικά το Σάββατο έγινε χαρτογράφηση στα Δισάκκια, ένα πολύ όμορφο σπήλαιο κοντά στην παλιά Μεσολακκιά. Δυστυχώς είναι και από τα πιο γραμμένα-βανδαλισμένα σπήλαια που έχει επισκεφτεί ο σύλλογος. Ανήκει στη Σερραϊκή πλευρά του βουνού και διανοίγεται στα μάρμαρα της ενότητας του Παγγαίου. Έχει βαραθρώδη είσοδο βάθους τριών μέτρων και κατόπιν κατηφορίζει σε σάρα. Μετά από ένα στενό πέρασμα μπαίνουμε στο κυρίως σπήλαο που αμέσως παρουσιάζει δύο κλάδους. Αν και μικροί σε μήκος, έχουν ενδιαφέρον και διάκοσμο. Ο δεξιός χωρίζεται σε μία μεγάλη διάκλαση και ένα ιδιαίτερα στενό πέρασμα που οδηγεί σε μικρό αλλά όμορφο κομμάτι.  Η προσέγγιση έγινε από μονοπάτι από την Γαληψώ σε 45 λεπτά.

Παράλληλα έγινε γρήγορη εξερεύνηση στα μικρά Δισάκκια, πολύ κοντά στα κύρια. Μικρό σπήλαιο με χαμηλούς αγωγούς που καταλήγει σε όμορφο θάλαμο.

Την επόμενη μέρα ο σύλλογος επισκέφτηκε το σπήλαιο της Αρκουδοσπηλιάς που εντυπωσιάζει με τα μεγέθη του. Μετά την εξερεύνηση από τα μέλη έγιναν δύο ομάδες χαρτογράφησης που δουλέψανε παράλληλα δύο distoX, ενώνοντας τις χαρτογραφήσεις και κερδίζοντας χρόνο. Επιπλέον έγινε άλλη μία ομάδα για τη φωτογράφηση, η οποία χρειάζεται δυνατά φωτιστικά μέσα λόγω των μεγάλων θαλάμων του σπηλαίου. Διανοίγεται και αυτό σε μάρμαρο αλλά προς το τέλος έχουμε αλλαγή πετρώματος σε σχιστόλιθο και έχει μήκος διαδρόμων στα 400μ περίπου. Υπάρχει αρκετός διάκοσμος σε παράλληλο αγωγό με τον κύριο. Οι λόφοι από γουανό μαρτυρούν ότι φιλοξενεί αρκετά μεγάλο πληθυσμό νυχτερίδων. Ο θόλος στον κεντρικό θάλαμο είναι από τους μεγαλύτερους και εντυπωσιακότερους στη βόρειο Ελλάδα.