Το βαθύτερο σπήλαιο της Θεσσαλίας απειλείται από τη βιομηχανία των «αιολικών πάρκων»

Το βάραθρο Βαλότρυπα*, με βάθος -264m (Πρωτέας, 2019) βρίσκεται στο όρος Μαυροβούνι του Ν. Μαγνησίας, που αποτελεί φυσική συνέχεια του βόρειου Πηλίου.

Η είσοδος του βαράθρου βρίσκεται εντός της χωροθετημένης περιοχής αιολικού πάρκου, γεγονός το οποίο δεν αναφέρεται στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου, παρόλο που αποτελεί ακίνητο Μνημείο Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς (Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς, Παρίσι, 1972).

Εικόνα 1. Θέση εισόδου Βαλότρυπας σε σχέση με τις θέσεις των Α/Γ (πράσινα τρίγωνα) (Γεωπληροφοριακός Χάρτης ΡΑΕ (https://geo.rae.gr)

Η περιοχή βρίσκεται εντός των ορίων δύο περιοχών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000, της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την Ορνιθοπανίδα (Οδηγία 2009/147/ΕΚ), με κωδικό GR1420006 και ονομασία «Όρος Μαυροβούνι» καθώς και εντός της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης – Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (Οδηγία 2009/147/ΕΟΚ) με κωδικό GR1420004 και ονομασία «Κάρλα -Μαυροβούνι – Κεφαλόβρυσο Βελεστίνου – Νεοχώρι» και αποτελούν Περιοχές Προστασίας της Βιοποικιλότητας, με βάση τις διατάξεις του Ν. 4685/2020.

Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει έντονα καρστικοποιημένες γεωμορφές τόσο επίγειες (όπως δολίνες κ.α.) όσο και υπόγειες (περισσότερα από 15 σπήλαια). Στην ΜΠΕ αξιοποιήθηκαν μεν οι γεωλογικοί χάρτες για την αναγνώριση των πετρωμάτων, αλλά δεν ζητήθηκε ποτέ η γνώμη ειδικών επιστημόνων σχετικά με την αξία του καρστικών γεωμορφών και τη σημασία τους στην υδρολογία της περιοχής. Ανάλογη τακτική ακολουθήθηκε και για τις νυχτερίδες, οι οποίες δεν εξετάστηκαν καθόλου κατά την ΜΠΕ αν και είναι γνωστό ότι οι ανεμογεννήτριες είναι παράγοντας αύξησης της θνησιμότητας για αρκετά από τα είδη της Ελλάδας (Επιπτώσεις των αιολικών πάρκων της Θράκης στα Χειρόπτερα, WWF 2011).

Ως αναγνωρισμένο σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα έχουμε ως σκοπό την ανάδειξη και διάδοση της σπηλαιολογίας, αλλά και την προστασία των καρστικών μορφών. Αναγνωρίζουμε τη σοβαρότητα της ενεργειακής κρίσης και την αναγκαιότητα απεξάρτησης της κοινωνίας από τις ορυκτές πηγές, εκφράζουμε όμως την έντονη ανησυχία μας καθώς οι αιτήσεις για έργα αυτού του τύπου εκτείνονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της μη δομημένης Ελλάδας, συχνά εντός ορίων προστατευόμενων περιοχών και χωρίς κανέναν κεντρικό σχεδιασμό.

Ο σύλλογος συμμετέχει στο τριήμερο υπεράσπισης του Μαυροβουνίου στις 28-29/09 & 01/10 για την ανάδειξη του πολύπλευρου ζητήματος και την προβολή του τόπου και επιφυλασσόμαστε για την χρήση κάθε νόμιμου μέσου.

Εικόνα 2. Άποψη από τη τελευταία κατάβαση, λίγο πριν το βαθύτερο σημείο του σπηλαίου

*Έκθεση αποστολής Βαλότρυπα (Σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας, 2019)

εκ μέρους του Δ.Σ.

Σπηλαιολογικές έρευνες στο βορειοανατολικό Όλυμπο, Πέτρα-Βροντού

Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την 1η επίσκεψη του συλλόγου στη Βροντού στον Όλυμπο. Ο σύλλογος πρωτοπισκέφτηκε την περιοχή μετά από κάλεσμα του ΕΟΣ Βροντούς για σπήλαια στην περιοχή. Από τότε μέχρι σήμερα η εξερεύνηση αυτή δεν έχει τελειώσει ακόμα και η καταγραφή συνεχίζεται. Η κροκαλοπαγής αυτή μεριά του Ολύμπου, ανάμεσα στην Πέτρα και τη Βροντού δηλαδή,  δείχνει μέχρι στιγμής να συγκεντρώνει σεβαστό αριθμό σπηλαίων σε σχέση με τον υπόλοιπο ορεινό όγκο. Ας πάρουμε τα πράματα από την αρχή..

Χρονικό εξερευνήσεων:

2012: Τον Οκτώβρη του 2012 ο σύλλογος δέχτηκε κάλεσμα από τον ΕΟΣ Βροντούς και συγκεκριμένα από το Γιώργο Σπανό και το Γιάννη Γάκη για σπήλαια στην περιοχή. Ανταποκρίθηκε άμεσα και έτσι το πρώτο σπήλαιο που εξερευνήθηκε ήταν η Τσαπουρνιά, ένα βάραθρο 20 μέτρων. Την επόμενη μέρα θα εξερευνηθούν άλλα δύο οριζόντια (Χάνι και  Μάρως Κελί) και το βάραθρο Σάκη Χωράφι.

2014: Εξερεύνηση του βάραθρου Χτένια, πολύ κοντά στο Χάνι. Τον ίδιο χρόνο θα εξερευνηθεί και το εντυπωσιακό βάραθρο της Κούτρας.

2015: Ο σύλλογος θα διοργανώσει πανελλήνια σπηλαιολογική συνάντηση στη Βροντού, που βασίστηκε στα παραπάνω σπήλαια

2017: Εξερεύνηση στην περιοχή μεταξύ Πέτρας και Κοκκινοπλού μετά από συννενόηση του Στίκου Νικόλαου. Έγινε καταγραφή στο βάραθρο “Ψαρρά”, και στο οριζόντιο Γκούβα λα Τσάρα.

2019: Ο σύλλογος θα επιστρέψει μετά από κάλεσμα του Αντρέα Τζανουδάκη και με έδρα το χωριό της Πέτρας θα εξερευνήσει σε ένα ιδιαίτερα παραγωγικό διήμερο τα σπήλαια: Άρτεμης, Κουμάσια, Αρίκι, Γούρνες, Βαθύλακκος.

2020: Θα εξερευνηθούν δύο ακόμα βάραθρα στην περιοχή “Καρανίκα”, με ονομασίες Πελέ και Λυκαντώνη.

2021: Εξερεύνηση δύο μικρών βαράθρων στα Κρεββάτια και ενός ακόμα στο Μαστορούλι, δίπλα στο δρόμο.

2022: Εξερεύνηση Ζαρκαδί Ι και ΙΙ.

Παρακάτω παρουσιάζουμε ένα χάρτης με την κατανομή των σπηλαίων. Οι εξερευνήσεις σε Κοκκινοπλό και Κρεββάτια δεν είναι στο χάρτη μιας και είναι εκτός της περιοχής ενδιαφέροντος:

Αναλυτική παρουσίαση σπηλαίων:

  • Τσαπουρνιά:  Έχει συνολικό βάθος 30μ και αφού φτάσουμε στον πάτο του συνεχίζει για λίγο προς δύο κατευθύνσεις. Προς τη μία υπάρχει μεγάλη διάκλαση με μήκος 30 μέτρα. Στην άλλη πλευρά συναντάμε κατακριμνήσεις που σχηματίζουν στενά περάσματα και πολύ μικρούς θαλάμους. Το πέτρωμα είναι ασβεστόλιθος ενώ υπάρχει σταγονοροή. Ύπαρξη διάκοσμου, όπως αρκετές κουρτίνες, κοράλια, σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Επίσης στον πάτο βρέθηκαν πολλά οστά ζώων, λίγες νυχτερίδες και δολιχόποδα.
  • Χάνι (Πεντάστομο): Σπήλαιο στους πρόποδες της ΒΔ πλευράς του Ολύμπου, κοντά στη Βροντού. Έχει 4 κατακόρυφες εισόδους και μία οριζόντια. Διανοίγεται σε κροκαλοπαγές και αποτελείται από ένα μεγάλο θάλαμο. Στη βάση της μίας πλευράς του υπάρχει μικρή οριζόντιο τρύπα, όπου συνεχίζει σε πιο στενό μοτίβο. Εκεί βρίσκεται και λίγος σπηλαιοδιάκοσμος σε σχέση με το μεγάλο θάλαμο. Αρκετά κοντά στο βάραθρο Χτένια.
  • Κούτρα: Εντυπωσιακό βάραθρο με άνοιγμα μεγάλων διαστάσεων. Συγκεκριμένα πρόκειται για δολίνη, όπου έχει καταρρεύσει η οροφή της (δολίνη εγκατακρήμνισης). Το άνοιγμα της είναι 35×25 μέτρα και το βάθος 20μ. Στον πάτο υπάρχουν τα τεράστια κομμάτια της οροφής που έπεσε αλλά και οργιώδης βλάστηση που παραπέμπει σε τροπικά μέρη εκτός Ελλάδος.
  • Σάκη Χωράφι: Βάραθρο 20 μέτρων στη γειτονία με τα Χτένια και το Χάνι. Αρχικά έχει μία κατάβαση 5 μέτρων και μετά ακολουθεί οριζόντιo κομμάτι με κλίση για 5 μέτρα. Στη συνέχεια υπάρχει στενό πέρασμα με διάκοσμο όπου στο τέλος του βρίσκουμε άλλη μία κατάβαση 15 μέτρων περίπου. Το σπήλαιο καταλήγει σε στενό διάδρομο (διάκλαση), ο οποίος προοδευτικά στενεύει και από τις δύο μεριές του. Η μία πλευρά έχει μικρό και στενό βάραθρο 3 μέτρων. ΌΜορφος διάκοσμος στα τοιχώματα της διάκλασης. Στην αρχή το πέτρωμα είναι κροκαλοπαγές, ενώ μετά συναντάμε ασβεστόλιθο.
  • Χτένια: Το βάραθρο βρίσκεται στο ΒΑ Όλυμπο, ανάμεσα στα χωριά Βροντού και Πέτρα. Έχει συνολικό βάθος 30 μέτρα και ο πάτος έχει τη μορφή διάκλασης. Στο δεξί κομμάτι υπάρχει και 2η μικρή κατάβαση, η οποία οδηγεί σε μικρό θάλαμο πλούσιο σε διάκοσμο με κουρτίνες και κολώνες. Το αριστερό κομμάτι προχωράει για λίγο χωρίς συνέχεια ή διάκοσμο αλλά με πολλά οστά ζώων.
  • Λυκαντώνη: Πρόκειται για κατακόρυφο σπήλαιο βάθους 17 μέτρων στη βόρεια πλευρά του Ολύμπου. Αρχικά κατεβαίνουμε 5 μέτρα, όπου συνεχίζουμε σε επικλινές βράχο με φερτά υλικά. Μετά από άλλα πέντε μέτρα υπάρχει αλλαγή και κατάβαση 7 μέτρων που οδηγεί και στον τελικό θάλαμο του σπηλαίου. Εκεί βρέθηκαν πολλά οστά, σκουπίδια και ένα σχοινί. Το πέτρωμα είναι κροκαλοπαγές αλλά στον τελικό θάλαμο υπάρχει εναλλαγή πετρώματος.
  • Πελέ: Το σπήλαιο βρίσκεται στην τοποθεσία Καρανίκα, ΒΑ της Βροντού.  Πρόκειται για μονοκόμματο βάραθρο βάθους 15 μέτρων. Στην αρχή έχει τη μορφή στενού αγωγού και μετά από πέντε μέτρα ανοίγει σαν θόλος. Η κυκλικής διατομής αίθουσα έχει όμορφο διάκοσμο στα τοιχώματα αλλά και δυστυχώς αρκετά γραμμένα με σπρέυ και σκουπίδια. Τα μέλη του συλλόγου ανέβασαν τα περισσότερα από αυτά σε δύο επισκέψεις που πραγματοποίησαν. Στο κέντρο βρίσκεται κώνος κορημάτων. Πλευρικά στα τοιχώματα υπάρχει μικρή συνέχεια που οδηγεί σε θάλαμο μέσα σε κατακριμνήσεις.
  • Άρτεμης: Το σπήλαιο βρίσκεται κοντά στην Πέτρα Ολύμπου. Διανοίγεται σε κροκαλοπαγές πέτρωμα και έχει βαραθρώδη είσοδο. Η όδευση εντός πηγαίνει προς τα κάτω μέσα από κατακριμνήσεις και στενά περάσματα, ώσπου φτάνει στα είκοσι μέτρα βάθος, χωρίς τη χρήση σχοινιού ωστόσο. Στο τέλος συναντάμε στενή διάκλαση η οποία προοδευτικά κλείνει. Υπάρχει όμορφος διάκοσμος σε αρκετά σημεία και έντονοι χρωματισμοί στα σπηλαιοθέματα.
  • Αρίκι: Όμορφο βάραθρο βάθους 15 μέτρων περίπου. Στον πάτο υπάρχει μια μεγάλη διάκλαση με διάκοσμο από τη μία μεριά, ενώ από την άλλη υπάρχει στενό πέρασμα και κατόπιν δύο αγωγοί που καταλήγουν σε μικρούς θαλάμους.
  • Κουμάσια: Οριζόντιο σπήλαιο σε χαρακτηριστική τοποθεσία. Αρχικά κινούμαστε σε διάδρομο ορθοφωνικής διαδρομής και σύντομα το ταβάνι χαμηλώνει. Με ύψος οροφής μισού μέτρου θα συρθούμε λίγο μέχρι να κατηφορίσουμε σε άλλο θάλαμο. Από εκεί παρουσιάζονται μικρές διακλαδώσεις, ενώ σε μία από αυτές συναντάμε μεγάλη και στενή διάκλαση. Τεχνικό σπήλαιο με πολλές αντιστηρίξεις και θαλάμους που επικοινωνούν. Μικρή παρουσία διάκοσμου.
  • Βαθύλακκος: Πρόκειται για το βαθύτερο σπήλαιο της περιοχής αλλά και όλου του Ολύμπου μέχρι στιγμής. Το βάθος του είναι 66 μέτρα, ενώ έχει και σημεία με περπάτημα. Το συνολικό οριζόντιο ανάπτυγμα είναι 168 μέτρα. Λιγοστός διάκοσμος, αρκετή λάσπη, κατακριμνήσεις και αρκετά στενά σημεία χαρακτηρίζουν τα βάραθρο του Βαθύλακκου.
  • Γούρνες: Μικρό βάραθρο βάθους 5 μέτρων που καταλήγει σε κατηφορικό αγωγό. Μετά από δέκα μέτρα οριζόντιου τμήματος στενεύει και το σπήλαιο τερματίζει. Πολύ κοντά στο Αρίκι.
  • Μάρως Κελί: Μικρό οριζόντιο σπήλαιο που έχει τη μορφή βραχοσκεπής με δύο θαλάμους και διάκοσμο από κουρτίνες.
  • Ζαρκαδί Ι: Κλιμακωτό βάραθρο συνολικού βάθους 15 μέτρων. Αρχικά παρουσιάζει μία κατάβαση 6 μέτρων που καταλήγει σε επικληνή χωμάτινο διάδρομο. Μετά από λίγα μέτρα έχουμε 2η μικρή κατάβαση τριών μέτρων. Συνεχίζουμε για λίγο σε αγωγό όπου στα δεξιά του υπάρχει στενή συνέχεια. Εκεί θα συναντήσουμε και τη μεγαλύτερη κατάβαση των 7 μέτρων για να καταλήξουμε σε διάκλαση. Λίγο πριν τον πάτο υπάρχει μικρή συνέχεια που οδηγεί σε στένωμα με διάκοσμο. Το μήκος της διάκλασης είναι στα 6 μέτρα περίπου. Λιγοστός διάκοσμος που αποτελείται κυρίως από κοράλια και αρκετή λάσπη.
  • Ζαρκαδί ΙΙ: Μικρή κατάβαση 6 μέτρων που οδηγεί σε ένα θάλαμο χωρίς συνέχεια ωστόσο.

Παρακάτω παρουσιάζουμε έναν πίνακα με τα σπήλαια της περιοχής που έχει εξερευνήσει ο σύλλογος:

Η περιοχή είναι πολλά υποσχόμενη και η καταγραφλη συνεχίζεται..

Η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του συλλόγου στην Δρακότρυπα

Την περασμένη Κυριακή (13/02/22) πραγματοποιήθηκε με την παρουσία πολλών μελών του συλλόγου και μη η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του συλλόγου μας, καθώς και η λαχειοφόρος κλήρωση στην Δρακότρυπα Βρασνών. Η σκέψη ήταν να συνδυαστεί η εκδήλωση με την εξερεύνηση ενός εύκολου σπηλαίου, ώστε να μπορούν άτομα που δεν ανήκουν στον σύλλογο να συρθούν μαζί μας και να λασπωθούν…να νιώσουν την εμπειρία ενός σπηλαιοεξερευνητή για μια μέρα και να γνωρίσουν τον σύλλογό μας. Το σπήλαιο της Δρακότρυπας ήταν η πρώτη σκέψη όλων και φυσικά έγινε πράξη.

Αφού χωριστήκαμε σε ομάδες των λίγων ατόμων, ώστε να μην ενοχλήσουμε τις νυχτερίδες που ”κοιμούνται” αυτήν την περίοδο, εξερευνήσαμε το σπήλαιο και βγήκαμε εντελώς λασπωμένοι και με ένα τεράστιο χαμόγελο στο πρόσωπο. Η πρώτη ομαδούλα των τεσσάρων ατόμων μπήκε στο σπήλαιο με σκοπό την καταγραφή και φωτογράφηση των νυχτερίδων για επιστημονικό σκοπό μαζί με την Βιολόγο Δρ. Σαλβαρίνα Ιωάννα, την οποία και ευχαριστούμε πολύ για την παρουσία της και συνεισφορά στον σύλλογο.

Ακολούθησε η κοπή της βασιλόπιτας για τα μέλη του συλλόγου και μοιράστηκαν διάφορα γλυκίσματα και ποτά στους παρευρισκόμενους. Το φλουρί έτυχε η Ταμίας μας, Σοφία Μουλά, η οποία κέρδισε έναν μεγάλο θερμό, προσφορά του καταστήματος Mountain House (Λεωφόρος Κωνσταντίνου Καραμανλή 193, Θεσσαλονίκη)

Σειρά πήρε η κλήρωση των λαχνών με πλούσια δώρα, όπου έτρεχε μερικές μέρες πριν την εκδήλωση. Μάλιστα, έγινε ζωντανή μετάδοση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Πρωτέα, ώστε να πληροφορηθούν άμεσα όσοι αγοράσαν λαχνούς, αλλά δεν κατάφεραν να παρευρεθούν εκείνη την ημέρα. Η μικρή Άσπα, ως η νεότερη της παρέας τράβηξε από το βάζο τους περισσότερους λαχνούς που κληρώθηκαν και έτσι έβαλε κι αυτή το λιθαράκι της στην εκδήλωση μας.

Η εκδήλωση έκλεισε με την επίσκεψή μας στο Μουσείο Ορυκτών & Πετρωμάτων Βρασνών όπου η κυρία Ούτα και κύριος Μιχάλης μας ξενάγησαν στον υπέροχο χώρο που έχουν δημιουργήσει με τον Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Βρασνών. Τους ευχαριστούμε που πάντα βρίσκονται εκεί για ό,τι τους ζητήσουμε και μας βοηθούν έμπρακτα!

Θα θέλαμε φυσικά να ευχαριστήσουμε θερμά έναν έναν τους χορηγούς μας για τα δώρα που πρόσφεραν στην λαχειοφόρο μας. Χωρίς αυτούς δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί κάτι αντίστοιχο.

CDC.gr- Εξοπλισμός Υπαίθριων & Θαλάσσιων Δραστηριοτήτων

Lightgear.gr- Είδη Camping- Εξοπλισμός & Αξεσουάρ

Mantemi.gr- Υψηλής ποιότητας μαντεμένια σκεύη

Drive Unlimited- Εκπαίδευση Σκύλου Θεσσαλονίκη

”ΔΟΡΚΑΔΑ” ΚΟΥΛΕΛΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ- Παραδοσιακά Προϊόντα Γάλακτος

v15.gr- Outdoor Shop (Ηροδότου 22, Κομοτηνή)

OUT Store- Εξοπλισμός Ορειβασίας (Ερμού 46, Θεσ/νίκη)

Mountain House (Λεωφόρος Κωνσταντίνου Καραμανλή 193, Θεσ/νίκη)

Στου Μουστάκα- Μεζεδοπωλείον (Νέο Αγιονέρι, Κιλκίς)

Cafeteria’s bikes- Τουμπίδης Αθανάσιος

Μανώλας Αργύριος για την προσφορά ελαιόλαδου

 

Να ευχηθούμε καλή και δημιουργική χρονιά με πολλές δραστηριότητες και εξερευνήσεις σε όλους! 

Ο Πρωτέας στην κοπή της πίτας του Μαύρου Βράχου Σιντικής

Στην τελευταία μας εξόρμηση έναν μήνα περίπου πριν, βρεθήκαμε στο Σιδηρόκαστρο Σερρών, μια σχετικά ανεξερεύνητη για τον σύλλογό μας περιοχή, όπου ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο του τοπικού σπηλαιολογικού συλλόγου “Μαύρος Βράχος”, τον κύριο Σάββα Ιωαννίδη. Αφορμή ήταν το βάραθρο Ολούκ Ντερέ, που κέντρισε το ενδιαφέρον μας και αποφασίσαμε να το εντοπίσουμε και να το κατέβουμε. Ο σύλλογος, πέραν από μεμονωμένες περιπτώσεις, έχει να επισκεφτεί την περιοχή από το 2014, όταν συμμετείχε στην Πανελλήνια Σπηλαιολογική Συνάντηση που είχε διοργανώσει τότε ο Μαύρος Βράχος.

Αφού εντοπίσαμε το βάραθρο του Ολούκ Ντερέ, μέλη του συλλόγου μας συναντηθήκαμε με τον πρόεδρο του Μαύρου Βράχου και με χαρά δεχτήκαμε από τον κύριο Ιωαννίδη πρόσκληση για τα εγκαίνια και την κοπή της πίτας του συλλόγου τους στις 6 Φεβρουαρίου 2022.

Με αφορμή λοιπόν αυτό το γεγονός, αποφασίσαμε να οργανώσουμε ένα διήμερο στην περιοχή του Σιδηροκάστρου, όπου θα συμπεριλαμβάναμε και την εξερεύνηση ενός σπηλαίου. Ο κύριος Ιωαννίδης μας πρότεινε ένα σχετικά εύκολο και ιδιαίτερο βάραθρο, αυτό του Μαύρου Βράχου, που βρίσκεται στην μέση ενός παλιού λατομείου.

Το βάραθρο του ”Μαύρου Βράχου”, όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται διανοίγεται σε μάρμαρο. Βρίσκεται στη βάση λατομείου δίπλα στο Μαύρο Βράχο και θεωρείται ένα υπογενές σπήλαιο από ανερχόμενα θερμά νερά. Η μοναδικότητά του έγκειται στο γεγονός ότι στο εσωτερικό του εντοπίζεται σιδηρομετάλλευμα, το οποίο έχει οξειδωθεί και παρουσιάζει σπογγώδη όψη. Επάνω στο οξειδωμένο σιδηρομετάλλευμα παρατηρείται ανάπτυξη και εναπόθεση ασβεστιτικού υλικού που το καταστά εξαιρετικά ιδιαίτερο και όμορφο βάραθρο. Κάτι ανάλογο δεν μας είναι γνωστό στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο.

Το σπήλαιο έχει κατακόρυφη πρόσβαση γύρω στα 20 μέτρα, όπου χρειάστηκε να γίνει μία παράκαμψη ώστε να μην τρίβει το σκοινί επάνω στην σκουριασμένη σκαλωσιά που τοποθετήθηκε εκεί παλιότερα για να βγάλουν στην επιφάνεια τα μπάζα που είχαν ρίξει στο βάραθρο από το λατομείο. Συνεχίζει με κατηφορική κλίση για κάποια μέτρα, όπου υπάρχει ένα μικρό κατέβασμα 4 περίπου μέτρων (ακριβές μετρήσεις θα έχουμε με την αποτύπωση της χαρτογράφησης), με χρήση σχοινιού. Έπειτα ξεκινάει ένας οριζόντιος αγωγός με κάποια σημεία που έχουν μικρή κλίση προς τα κάτω και καταλήγει σε μια λιμνούλα. Το αρμάτωμα έγινε από το αμάξι, καθώς δεν μπορούσε να βρεθεί φυσική δεσιά και το πέτρωμα αντιστεκόταν στο δράπανο. Σε αυτό το σημείο, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε πολύ τον Γεώργιο Λαζαρίδη από το Γεωλογικό Α.Π.Θ. για όλες τις πληροφορίες που μοιράστηκε μαζί μας.

Η διαμονή μας έγινε στο πανέμορφο και λειτουργικότατο καταφύγιο σπηλαιολόγων στο Καπνόφυτο Σερρών, δημιούργημα μιας ομάδας μεταπτυχιακών φοιτητών Αρχιτεκτονικής από πανεπιστήμιο της Σουηδίας. Πλέον έχει μετονομαστεί ως ”Καταφύγιο του Λευτέρη” προς τιμήν του αείμνηστου προέδρου του Μαύρου Βράχου Λευτέρη Ελευθεριάδη, που έχει φύγει πια από την ζωή. Την Κυριακή πραγματοποιήθηκε μικρή πεζοπορία από μονοπάτι που μας κατεβάζει στην κοίτη του γειτονικού ρέματος. Εκεί βρίσκεται κρυμμένος ένας όμορφος καταρράκτης 20 μέτρων περίπου, ενώ σημαντικός όγκος πάγου είχε χτιστεί στη βάση του.

Πρέσπες: Εξερευνώντας περιοχές κοντά στα σύνορα

Στις εντυπωσιακές λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα κοντά στο Τριεθνές βρέθηκε ο σύλλογος μας το Σαβ/κο 2- 3 Οκτώβρη, όπου η πτώση της στάθμης του νερού έχει αποκαλύψει τις τελευταίες δεκαετίες πολλά λιμναία σπήλαια που παλαιότερα κατακλύζονταν από νερό.

Την πρώτη μέρα έγινε μετάβαση με βάρκα από το χωριό Ψαράδες προς το ακρωτήριο Ρότι και για πολλές ώρες εξερευνήθηκε η δυτική του πλευρά. Σπήλαια σχετικά μικρά στο μέγεθος αλλά πολλά στον αριθμό, με τεχνικά περάσματα, αντιστηρίξεις, διακλαδώσεις, διάκοσμο και μεγάλο πληθυσμό νυχτερίδων να συνυπάρχει με τους πελεκάνους και τους κορμοράνους των λιμνών. Έγινε επιλεκτική χαρτογράφηση και καταγραφή των υπερήχων των νυχτερίδων.

Την δεύτερη ημέρα η ομάδα επισκέφτηκε τα σπήλαια του Ζαχαριάδη και του Κόκκαλη, με το πρώτο να είχε αποτελέσει κρησφύγετο του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ (εξού και το όνομα) και χώρο συνεδριάσεων του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας κατά τον εμφύλιο, ενώ το δεύτερο ήταν νοσοκομείο ανταρτών για λίγους μήνες προς το τέλος της ίδιας περιόδου.

This slideshow requires JavaScript.

Η περιοχή με το έντονο ιστορικό, πολιτιστικό, οικολογικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, έχει και σπηλαιολογικό αποτύπωμα και κρατάμε ανοιχτούς λογαριασμούς με τα «τρύπια» της ασβεστολιθικά πετρώματα. Όπως ενημερωθήκαμε από κάτοικο της περιοχής, υπάρχει στο εγκαταλελειμμένο χωριό Γάβρος, 35 χλμ. νοτίως του Αγίου Γερμανού Φλωρίνης, προς Καστοριά μια καταβόθρα γύρω στα 60 μ. βάθος. Υποσχόμαστε σε μια εκ νέου αποστολή στην περιοχή το προσεχές διάστημα.

Η ομάδα στα παραλίμνια σπήλαια της Μεγάλης Πρέσπας.

Βάραθρο Ψευτοδόντι, Φαλακρό

Την Κυριακή 12 Σεπτέμβρη ο σύλλογος επισκέφτηκε το όρος Φαλακρό για την εξερεύνηση ενός βαράθρου. Η μοναδική καταγραφή από το παρελθόν ήτανε από ομάδα Γάλλων σπηλαιολόγων το 1997. Επίσης το καλοκαίρι έγινε αναγνωριστική κατάβαση από δύο μέλη του συλλόγου. Το βάραθρο βρίσκεται στα 1950 πολύ κοντά σε εγκαταλελειμμένο λατομείο. Ο δρόμος που οδηγεί εκεί είναι κακής βατότητας και χρειάζεται οπωσδήποτε αμάξι 4χ4. Το υψόμετρο του βαράθρου βρίσκεται στα 1960 μέτρα υψόμετρο και παρουσιάζει δύο εισόδους. Διανοίγεται σε μάρμαρο, η θερμοκρασία εντός του είναι στους 5 βαθμούς και το βάθος του μετρήθηκε με το DistoX στα 84 μέτρα, γεγονός που το κάνει από τα βαθύτερα της Μακεδονίας. Ονομάστηκε Ψευτοδόντι από την ομώνυμη κορυφή που βρίσκεται εκεί κοντά. Πέντε μέλη του συλλόγου το χαρτογράφησαν και το φωτογράφησαν.

Περιγραφή σπηλαίου:

Μικρή είσοδος (αριστερό τμήμα): Από τη μικρή είσοδο έχουμε μία κατάβαση 10 μέτρων όπου καταλήγουμε σε στενό θάλαμο. Συνεχίζουμε σε ακόμα πιο στενή κατάβαση πέντε μέτρων, ενώ ρεύμα αέρα έρχεται από το βάθος. Κατόπιν συνεχίζουμε σε κατηφορικό διάδρομο εκτός σχοινιού μέχρι που η συναντάμε κατακόρυφη συνέχεια φραγμένη ωστόσο από πέτρες. Το πιθανότερο είναι ο αγωγός να ενώνεται με το βάραθρο από τη μεγάλη είσοδο

Μεγάλη είσοδος (δεξί τμήμα): Είναι ορθογωνικής διατομής και παρουσιάζει τη μορφή κατακόρυφου αγωγού. Το φως εισχωρεί μέχρι τα 2ο μέτρα περίπου, όπου εκεί υπάρχει και αλλαγή στο σχοινί.  Μετά συνεχίζουμε για άλλα πενήντα μονοκόμματα μέτρα σε σκοτεινό πλέον περιβάλλον. Θα πατώσουμε στα -70 στην αρχή μίας κατηφορικής  σάρας. Αφού κατεβούμε πάντα πάνω στο σχοινί για άλλα δέκα μέτρα θα τερματίσουμε σε θάλαμο. Επίσης στην αρχή της σάρας υπάρχει συνέχεια που προσεγγίζεται με αναρρίχηση τριών μέτρων. Από εκεί συνεχίζουμε σε νέο αγωγό 14 μέτρων για να πατώσουμε σε νέο θάλαμο. Κατηφορίζοντας λίγο ακόμα φτάνουμε σε μικρό θάλαμο που είναι και το βαθύτερο σημείο του βαράθρου στα -84 μέτρα. Εκεί θα βρούμε και το λίγο διάκοσμο που σε γενικές γραμμές απουσιάζει. Επίσης στην οροφή του υπάρχει και ένας ακόμα αγωγός που πιθανό να είναι η κατάληξη της μικρής εισόδου. Στα τοιχώματα του βαράθρου καθώς και στην κατηφορική σάρα υπάρχουν κλαδιά, λάσπη και ακαθαρσίες πουλιών μιας και το βάραθρο τους προσφέρει καταφύγιο.

Τέλος στα απρόοπτα της ημέρας ένα κοπάδι από αγελάδες που έκλεινε το χωματρόδρομο για αρκετή ώρα ενώ στην κατάβαση το δρόμο έκλειναν μια ομάδα από άλογα!

Σπήλαιο Νυχτερίδων μαζί με τους ναυτοπρόσκοπους Ευόσμου

Ο σύλλογος μας συμμετέχει στις δράσεις για τον εορτασμό του παγκόσμιου έτους σπηλαίων και καρστ (IYCK2021). Στο πλαίσιο των δράσεων μας για το IYCK2021 δεχθήκαμε με ιδιαίτερη χαρά το κάλεσμα του 9ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Ευόσμου με σκοπό την μύηση των παιδιών στο μαγικό υπόγειο κόσμο των σπηλαίων. Ο ΠΡΩΤΕΑΣ ανταποκρίθηκε άμεσα και οργάνωσε ένα σύντομο κύκλο σεμιναρίων.  Στον χώρο των ναυτοπροσκόπων πραγματοποιήθηκε μια εισαγωγική παρουσίαση γύρω από θέματα σπηλαιοεξερεύνησης και σπηλαιολόγιας, ενώ ακολούθησε συζήτηση προετοιμασίας για την επικείμενη αποστολή σε σπήλαιο. Τελικά, 10 πρόσκοποι ηλικίας 16-17 ετών, ακολούθησαν τον ΠΡΩΤΕΑ στο σπήλαιο των Νυχτερίδων στα Πετράλωνα που ανακάλυψαν τον υπόγειο κόσμο, εξερευνώντας τους διαδρόμους και θαλάμους του σπηλαίου, θαυμάζοντας τα σπηλαιοθέματα και δημιουργώντας νέες εμπειρίες και περιπέτειες. Το επόμενο ραντεβού του συλλόγου μας με το σύστημα των ναυτοπροσκόπων μας “επιβλήθηκε” από τους νέους μας φίλους σε άλλο σπήλαιο με προσκόπους μικρότερης ηλικίας.

Αποστολή στο Βέρμιο

Το σαββατοκύριακο 6-7 Ιουνίου τέσσερα μέλη του συλλόγου πραγματοποίησαν καταβάσεις στα βάραθρα “Τρύπα του Μιχάλη” και “Τρύπα Σιάμπαλη”. Ο σύλλογος είχε οργανώσει αποστολή και το 2014, όπου και κατέβηκε στα παραπάνω βάραθρα. Βρίσκονται κοντά στο Σέλι (Κάτω Βέρμιο), δίπλα στο χιονοδρομικό κέντρο Σελίου. Ανήκουν στον ορεινό όγκο του Βέρμιου.

Σχετικά με την τρύπα του Μιχάλη, έχει βάθος 145 μέτρα και πρόκειται για το 2ο βαθύτερο βάραθρο της Μακεδονίας. Το βάθος του μετρήθηκε αρχικά το 1997 από Γάλλους σπηλαιολόγους που το βγάλανε στα -195 μέτρα. Το 2014 στην αποστολή του Πρωτέα το βάθος μετρήθηκε με distoX στα 145 μέτρα. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθο ενώ αρκετά πουλιά βρίσκουν καταφύγιο εντός του. Η πρόσβαση είναι εύκολη και γίνεται μέσω χωματόδρομου από το Σέλι και κατόπιν σε καλα σηματοδοτημένο μονοπάτι διάρκειας 15 λεπτών. Σχετικά με την ονομασία του βαράθρου λέγεται ότι ο Μιχάλης έπεσε μέσα με τα πρόβατα του και βρέθηκε στον κάμπο της Βέροιας, στην περιοχή Σαραντόβρυσες.

Η ομάδα προσέγγισε το βάραθρο το Σάββατο, όπου και ξεκίνησε τις διαδικασίες του αρματώματος.

 

Περιγραφή σπηλαίου: Θα μπορούσαμε να το χωρίσουμε σε τρία τμήματα:

  • Στο 1ο κομμάτι συναντάμε βάραθρο βάθους 50 μέτρων με το φως να εισχωρεί μέχρι μεγάλο πατάρι. Το κομμάτι αυτό φωτίζεται αρκετά καλά λόγω του μεγάλου ανοίγματος της εισόδου. Στο πατάρι υπάρχει μεγάλη ποσότητα χώματος, κλαδιών, λάσπης και περιττωμάτων από τα πουλιά που βρίσκουν καταφύγιο στο σπήλαιο.
  • Στο 2ο κομμάτι συνεχίζουμε στο κεκλιμένο δάπεδο του παταριού και προσεγγίζουμε βράχο. Το βάραθρο συνεχίζει και πάλι κατακόρυφα σε σκοτεινό περιβάλλον πλέον με την κατάβαση να διακόπτεται από 2ο πατάρι, 30 μέτρα πιο κάτω.
  • Το 3ο κομμάτι μας βάζει στα ενδότερα του σπηλαίου με μία μονοκόμματη κατάβαση 70 μέτρων. Από το 2ο πατάρι και μετά η σταγονοροή γίνεται περισσότερο έντονη. Το βάραθρο τερματίζει σε θάλαμο εντυπωσιακών διαστάσεων με κατηφορική σάρα. Υπάρχει ελάχιστος διάκοσμος στα τοιχώματα και μερικά σκουπίδια.

Χρονικό εξερευνήσεων

  • 1988 Κατάβαση δύο Ιταλών σπηλαιολόγων
  • 1997 Κατάβαση Γαλλικής αποστολής
  • 2014 Πολυμελής αποστολή Πρωτέα όπου πραγματοποίησε χαρτογράφηση και φωτογράφιση
  • 2021 Τετραμελής ομάδα από τον Πρωτέα θα πατώσει το σπήλαιο κάνοντας φωτογράφιση και προσθήκη ασφαλειών

Σχετικά με το αρμάτωμα να σημειωθεί ότι μπήκαν 8 νέα βιομηχανικά βύσματα, συνεπώς το σπήλαιο είναι καλά αρματωμένο από τις αποστολές του συλλόγου το 2014 και τώρα. Τα παλιά σπιτ των Ιταλών και Γάλλων είναι στην πλειοψηφία τους σε κακή κατάσταση.

Την Κυριακή η ομάδα θα πραγματοποιήσει κατάβαση στην Τρύπα του Σιάμπαλη. Έχει αρκετά εύκολη πρόσβαση και πολύ κοντά στο χιονοδρομικό του Σελίου και καθόλου περπάτημα για την πρόσβαση. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθους και κροκαλοπαγή. Παρουσιάζει λίγο διάκοσμο και αυτόν κυρίως από κοράλια. Το βάθος του βαράθρου είναι στα 35 μέτρα. Ξεκινάει με μία δεκαπεντάμετρη κατάβαση που καταλήγει σε σάρα και κατόπιν σε στενό οριζόντιο τμήμα. Εκεί βρίσκεται και ο διάκοσμος από τα κοράλια. Μετά μια μία τραβέρσα πέντε μέτρων συναντάμε κατάβαση 13 μέτρων για να καταλήξουμε σε κυκλικό θάλαμο. Από εκεί μία τελευταία κατάβαση 7 μέτρων μας οδηγεί στον πάτο του σπηλαίου που επικοινωνεί με μικρό θάλαμο.

Παρακάτω παραθέτουμε τη χαρτογράφηση καθώς και την έκθεση αναφοράς του 2014

Τα βαθύτερα σπήλαια της Μακεδονίας

Ο σύλλογός μας μετά από πολυετή έρευνα εντόπισε και κατέγραψε τα βαθύτερα σπήλαια της Μακεδονίας που είναι γνωστά αυτή τη στιγμή. Έτσι στο παρακάτω εγχειρίδιο σας παρουσιάζουμε αυτή τη δουλειά περιγράφοντας τα έξι σπήλαια άνω των 100 μέτρων βάθους που φιλοξενεί η Μακεδονία. Αυτά είναι:

  • Χιονότρυπα Φαλακρού
  • Χιονότρυπα Μενοικίου
  • Μεγάλο Κορύλοβου στη Δράμα
  • Γιοβάννι Λάκκος στο όρος Σύμβολο
  • Τρύπα Μιχάλη στο Βέρμιο
  • Βάραθρο Χρήστου στο Οχυρό

Στον οδηγό θα βρείτε χαρτογραφήσεις και επιμέρους πληροφορίες για το κάθε σπήλαιο. Καλή ανάγνωση!

Πρωτέας 2010-2020

Ο σύλλογος κλείνει λοιπόν 10 χρόνια ζωής!

Ένα ταξίδι γεμάτο εξερευνήσεις, εικόνες, στιγμές, εμπειρίες. Νέα σπήλαια, βαθιά βάραθρα, καινούρια μέλη, σεμινάρια, εξορμήσεις, καινούριες περιπέτειες διαρκώς. Σε αυτά τα δέκα χρόνια ο σύλλογος εξερεύνησε πάνω από 150 σπήλαια σε Μακεδονία κ Θράκη, Ήπειρο, Θεσσαλία, Κρήτη. Το 2019 θα βγει και εκτός ελληνικών συνόρων, ενώ πραγματοποίησε αρκετές επισκέψεις στη σπηλαιολογικά άγνωστη νότια Πίνδο (Τζουμέρκα, Κακαρδίτσα, Περιστέρι, Ασπροπόταμος, Κόζιακας).
Παρακάτω παρουσιάζουμε ένα επετειακό άρθρο με στιγμές των μελών του συλλόγου σε σπήλαια, καταφύγια και βουνά.
Στην 1η δεκαετία του συλλόγου πραγματοποιήθηκαν αποστολές σε Κρήτη (2010), Όλυμπο (κορυφές-2011, δυτική μεριά-2013), Πέτρα-Βροντού 2012-2020, Βέρμιο (2014), Αθαμανικά όρη (δύο φορές μέσα στο 2017), Σπήλαιο Γρεβενών (2018), Περιστέρι (2011), Ασπροπόταμος/Κόζιακας (2011, 2016 και 2020), Βραδέτο/Τύμφη (2018, 2019) άλλα και πολλές μικρότερες σε διάφορα μέρη.
Πάμε να ταξιδέψουμε ανά χρονιά με κάποιες ομαδικές φωτογραφίες των μελών:

2010: Έτος ίδρυσης και οργάνωση δύο σεμιναρίων μέσα στη χρονιά. Παράλληλα θα πραγματοποιηθεί και η 1η αποστολή του συλλόγου στα Λευκά όρη της Κρήτης

2011: Ιδιαίτερα δραστήρια χρονιά για το σύλλογο! Θα γίνουν αποστολές σε Περιστέρι (Λάκμος), στον Όλυμπο στην περιοχή των κορυφών και τέλος στον Κόζιακα, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροπόταμου. Ο σύλλογος θα αναλάβει και σεμινάρια Β’ επιπέδου για τα πιο έμπειρα μέλη. Ακόμα θα βγει εκτός συνόρων στη γειτονική Βουλγαρία για συνέδριο σπηλαιοδιάσωσης. Εξορμήσεις σαββατοκύριακου θα γίνουν σε Κοζάνη, Παγγαίο. Αυτή τη χρονιά δε θα γίνουν ωστόσο σεμινάρια Α’ βαθμού.

2012: Η χρονιά αυτή σηματοδοτεί την έναρξη των εξερευνήσεων στο ΒΑ Όλυμπο σε συνεργασία με τον ΕΟΣ Βροντούς. Η έρευνα συνεχίζεται μέχρι σήμερα με αρκετά νέα σπήλαια να έρχονται στο φως.

2013: Ο σύλλογος οργανώνει για 2η φορά αποστολή στον Όλυμπο από τη δυτική μεριά του.

2014: Οργάνωση αποστολής στο Βέρμιο με την εξερεύνηση της Τρύπας του Μιχάλη. Σημαντική και η εξερεύνηση της Βοσκόβρυσης στο Παγγαίο.

2015: Ο Πρωτέας μετά από πέντε χρόνια ζωής θα διοργανώσει τη 18η πανελλήνια σπηλαιολογική συνάντηση στη Βροντού Πιερίας, με τη συμμετοχή περισσότερων από 100 σπηλαιολόγων. Ακόμα θα επισκεφτεί και μέρος του μη τουριστικού κομματιού της Αλιστράτης.

2016: Επισκέψεις σε Κόζιακα, Μελισσότρυπα και Παγγαίο.

2017: Γεμάτη χρονιά με συμμετοχή στην 11η Βαλκανική συνάντηση και οργάνωση δύο αποστολών στα Αθαμανικά όρη στη νότια Πίνδο. Εξερευνήσεις θα γίνουν επίσης σε Όθρυ, Παγγαίο, Δράμα, Όλυμπο, Σέρρες, Μαρώνεια. Θα πραγματοποιηθεί επίσης και σεμινάριο αρματώματος στην Όθρυ.

2018: Μεγάλη αποστολή θα οργανωθεί στο Βραδέτο στους πρόποδες της Τύμφης αλλά και στο υπόγειο ποτάμι του Αγγίτη. Μικρότερη αποστολή θα γίνει και στο σπήλαιο Γρεβενών. Επιμέρους εξερευνήσεις θα γίνουν στα Ριζώματα Ημαθίας, στο Λιτόχωρο και στο Τριάδι Θεσσαλονίκης.

2019: Ο σύλλογος θα ταξιδέψει οδικώς μέχρι το σπήλαιο Postojna, προκειμένου να δει και από κοντά την περίφημη σπηλαιόβια σαλαμάνδρα, χάρη στην οποία χρωστάει το όνομα του. Σημαντικές αποστολές θα γίνουν στο Βραδέτο με την κατάβαση στην Τρύπα της Νύφης, καθώς και στο βαθύτερο σπήλαιο της Θεσσαλίας Βαλότρυπα.

2020: Κλείνουμε με το πολύπαθο 2020 και με μία πανδημία σε εξέλιξη..Δεδομένων των συνθηκών έγινε μία αποστολή στον Κόζιακα, μία εξερεύνηση ενός νέου σπηλαίου στο Περιστέρι πάνω από το Ανθοχώρι, στο Παλαιοχώρι Περιστερίου και στο βάραθρο Γιοβάννι Λάκκος στην Καβάλα.

Συνεχίζουμε προσεχώς στη νέα δεκαετία με με μπόλικη διάθεση για νέες εξερευνήσεις! Σκοπός μας η διάδοση της σπηλαιολογίας, η εκπαίδευση νέων σπηλαιοεξερευνητών, η προστασία των σπηλαίων, η χαρτογράφη και η φωτογράφιση.

To be continued…