Author: Ioanna Mylona

SOSτε την Βαλότρυπα Κεραμιδίου

Posted on by

Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει αγωνία στη σπηλαιολογική κοινότητα καθώς, κάθε φορά πληροφορούμαστε δυστυχώς, πως κάποιο σπήλαιο απειλείται με καταστροφή από μεγάλες εταιρείες που κατακλύζουν τα βουνά μας στήνοντας αιολικές εγκαταστάσεις. Αυτή την φορά ο κώδων του κινδύνου χτυπά στο Μαυροβούνι και σε μια μεγάλη προστατευόμενη περιοχή με αρχαίο δάσος από αιωνόβιες βελανιδιές, απειλούμενες αυτοφυείς ορχιδέες του βορείου Πηλίου και καταφύγιο προστατευόμενων πτηνών και θηλαστικών.  Ανάμεσα σε όλα αυτά, βρίσκεται και η Βαλότρυπα, μέσα στην χωροθέτηση του αιολικού σταθμού “Μαυροβούνι” ανάμεσα στα χωριά Κανάλια και Κεραμίδι, με πλάνο η Α/Γ 12 να τοποθετηθεί σε απόσταση αναπνοής από τις δύο εισόδους του βαράθρου. 

Η Βαλότρυπα, όπου σύμφωνα με τους κατοίκους πήρε το όνομα της από τη πτώση βουβαλιών (βουβαλότρυπα, βαλότρυπα), βρίσκεται στη Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας, στον Δήμο Ρήγα Φεραίου και συγκεκριμένα στην ευρύτερη περιοχή της κοινότητας Κεραμιδίου. Πρόκειται για το βαθύτερο βάραθρο της Θεσσαλίας, με -264m βάθος και εντάσσεται μέσα στα 30 βαθύτερα σπήλαια της Ελλάδας (Πρωτέας, 2019). 

Όλα τα σπήλαια αποτελούν “ακίνητα Μνημεία Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς” και προστατευόμενους φυσικούς σχηματισμούς – γεώτοπους με ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική, γεωλογική, γεωμορφολογική, ή αισθητική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων. Ενέργειες ή δραστηριότητες που μπορούν να επιφέρουν καταστροφή, φθορά ή αλλοίωση των προστατευόμενων φυσικών σχηματισμών, όπως και των προστατευόμενων τοπίων ή των επί μέρους στοιχείων τους, απαγορεύονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις προστασίας της απόφασης χαρακτηρισμού (ν. 1650/86, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3937/11 Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις).

Το τριήμερο 16-18 Μαρτίου ο σύλλογος μας ένωσε τη φωνή του με το σπηλαιολογικό σύλλογο ΕΣΕΘ Χείρων, την ομάδα Serres Action, ανεξάρτητους σπηλαιολόγους από την Αττική και τοπικούς συλλόγους, με σκοπό τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη βιοποικιλότητα της περιοχής, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τα σπήλαια, την ανάδειξη του φυσικού κάλλους του Μαυροβουνίου και την επαγρύπνηση του κόσμου για τη καταστροφή που πρόκειται να επέλθει με τη δημιουργία αιολικών εγκαταστάσεων στην ευρύτερη περιοχή.

valotrypa

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης των δεδομένων από τη περιοχή περιμετρικά του σπηλαίου, από τους βιολόγους Σαλαβαρίνα Ι. και Γεωργακάκη Π., ήταν άνω των προσδοκιών μας, καθώς συνολικά ηχογραφήθηκαν 14 επιβεβαιωμένα είδη χειρόπτερων, 1 διπλό ζεύγος ειδών και 2 γένη ειδών (Myotis, Plecotus). Από τα είδη της περιοχής, τουλάχιστον 6 συμπεριλαμβάνονται στο παράρτημα II της Οδηγίας των Οικοτόπων 92/43/ΕΕ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (Κύρωση από Ελλάδα: ΚΥΑ 33318/3028/1998), είναι δηλαδή είδη για τα οποία πρέπει να θεσπιστούν περιοχές προστασίας (Σαλβαρίνα, 2024). 

Η χαρά μας όμως για τη την επιτυχημένη συλλογή δεδομένων, γρήγορα επισκιάστηκε από ένα πιο έντονο συναίσθημα ανησυχίας… τι θα γίνει αν το πλάνο εγκατάστασης του αιολικού πάρκου πραγματοποιηθεί; Τώρα που γνωρίζουμε τη βιοποικιλότητα της περιοχής, έχουμε μεγαλύτερη υποχρέωση να τη προστατέψουμε!

Στα παρακάτω link μπορείτε να βρείτε:

Ολόκληρη την έκθεση αποστολής Save Βαλότρυπα 2024

Την έκθεση αναφοράς από τη βιολόγο Σαλβαρίνα Ι.

Την έκθεση του Δρ. Γεωργακάκη Π.

 

Τα σπήλαια δεν έχουν φωνή, εμείς όμως έχουμε…

 

Κείμενο : Σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας & Εταιρεία Σπηλαιολογικών Ερευνών Χείρων

Don’t Look…. Karst!

Gallery

Προτείναμε στον Χρήστο να μας κάνει μια παρουσίαση, τη Τρίτη 28 Νοεμβρίου… με θέμα ελεύθερο να επιλέξει ο ίδιος, καθώς να μάθουμε νέα πράγματα και να ανοίξουμε τους ορίζοντες μας, είναι ο σκοπός μας….
Εντύπωση μας έκανε ο τίτλος “Don’t Look…. Karst!” και το κείμενο που μας έστειλε “Παραφράζοντας την ταινία του Di Caprio, ελάτε να μιλήσουμε για την κλιματική αλλαγή και τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει το καρστ και ειδικότερα το υπόγειο καρστικό νερό.”
.
Δεδομένα, αποτελέσματα μελετών, συμπεράσματα όχι και τόσο ευοίωνα για τα επόμενα χρόνια από την επιστημονική κοινότητα… και όμως – όπως και στη κινηματογραφική ταινία – οι επιστήμονες προειδοποιούν για τον επικείμενο κίνδυνο, αλλά δεν εισακούονται…
Όμως μπορούμε να δράσουμε εμείς, οι σπηλαιοεξερευνητές που πρώτοι βλέπουμε τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής μέσα στα υπόγεια συστήματα… μπορούμε να υιοθετήσουμε τη προστασία των καρστικών μορφών ως βίωμα μας, να ενεργοποιηθούμε και να μιλήσουμε δυνατά, να ενημερώσουμε τον υπόλοιπο κόσμο και να διαφυλάξουμε τον φυσικό μας πλούτο και το πολύτιμο νερό!
.
Ευχαριστούμε τον Δρ. Χρήστο Πέννο, μέλος του συλλόγου μας και πρόεδρο της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, που για ακόμη μια φορά μας μετέφερε, με τόσο κατανοητό τρόπο, την υπάρχουσα κατάσταση.

Ραδόνιο – Το φυσικό ραδιενεργό αέριο

Posted on by
Μια ακόμη παρουσίαση – συζήτηση στα γραφεία του συλλόγου μας, αυτή τη φορά για ένα θέμα λίγο διαφορετικό από αυτά που είχαμε τη χαρά να ακούσουμε τα προηγούμενα χρόνια….
Τη Τρίτη 14 Νοεμβρίου 2023, καλέσαμε τον Δρ Ιωάννη Καΐσα, επίκουρο καθηγητή του Εργαστηρίου Πυρηνικής Τεχνολογίας του Α.Π.Θ., να συζητήσουμε για το ραδόνιο, τις επιπτώσεις του στην ανθρώπινη υγεία, την εκροή του ραδονίου από το υπέδαφος, την συγκέντρωσή του σε κλειστούς χώρους και τους τρόπους μετρίασης υψηλών συγκεντρώσεων. Φυσικά ακολούθησε συζήτηση για τη σχέση του ραδονίου με τα σπήλαια και για το αν και πόσο επηρεαζόμαστε εμείς οι σπηλαιοεξερευνητές!
Λίγα λόγια για το ραδόνιο 222: είναι ένα φυσικό ραδιενεργό αέριο που είναι άοσμο, άχρωμο και άγευστο, προέρχεται από τη διάσπαση του ουρανίου 238 και βρίσκεται στα πετρώματα. Το ραδόνιο διαχέεται από τα πετρώματα και συσσωρεύεται σε κλειστούς χώρους σε επίπεδα συγκεντρώσεων που ποικίλουν, ανάλογα με το γεωλογικό υπόστρωμα και την κατασκευή (όταν πρόκειται για κτίριο). Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι το ραδόνιο του αέρα των εσωτερικών χώρων είναι υπεύθυνο για το μεγαλύτερο ποσοστό της φυσικής έκθεσης σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Η εισπνοή αέρα με μεγάλες συγκεντρώσεις ραδονίου για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα. Επιπλέον, οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει μια αλληλεπίδραση του καπνίσματος με το ραδόνιο: Το κάπνισμα πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα σε ένα περιβάλλον με υψηλή συγκέντρωση ραδονίου.
Ευχαριστούμε πολύ τον Δρ Ιωάννη Καΐσα για την αποδοχή της πρόσκλησης, τις πληροφορίες που μοιράστηκε μαζί μας και τη τόσο εποικοδομητική συζήτηση που είχαμε!
Επισυνάπτουμε τη Παρουσίαση Ραδόνιο σε μορφή pdf.

Το βαθύτερο σπήλαιο της Θεσσαλίας απειλείται από τη βιομηχανία των «αιολικών πάρκων»

Το βάραθρο Βαλότρυπα*, με βάθος -264m (Πρωτέας, 2019) βρίσκεται στο όρος Μαυροβούνι του Ν. Μαγνησίας, που αποτελεί φυσική συνέχεια του βόρειου Πηλίου.

Η είσοδος του βαράθρου βρίσκεται εντός της χωροθετημένης περιοχής αιολικού πάρκου, γεγονός το οποίο δεν αναφέρεται στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου, παρόλο που αποτελεί ακίνητο Μνημείο Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς (Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς, Παρίσι, 1972).

Εικόνα 1. Θέση εισόδου Βαλότρυπας σε σχέση με τις θέσεις των Α/Γ (πράσινα τρίγωνα) (Γεωπληροφοριακός Χάρτης ΡΑΕ (https://geo.rae.gr)

Η περιοχή βρίσκεται εντός των ορίων δύο περιοχών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000, της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την Ορνιθοπανίδα (Οδηγία 2009/147/ΕΚ), με κωδικό GR1420006 και ονομασία «Όρος Μαυροβούνι» καθώς και εντός της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης – Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (Οδηγία 2009/147/ΕΟΚ) με κωδικό GR1420004 και ονομασία «Κάρλα -Μαυροβούνι – Κεφαλόβρυσο Βελεστίνου – Νεοχώρι» και αποτελούν Περιοχές Προστασίας της Βιοποικιλότητας, με βάση τις διατάξεις του Ν. 4685/2020.

Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει έντονα καρστικοποιημένες γεωμορφές τόσο επίγειες (όπως δολίνες κ.α.) όσο και υπόγειες (περισσότερα από 15 σπήλαια). Στην ΜΠΕ αξιοποιήθηκαν μεν οι γεωλογικοί χάρτες για την αναγνώριση των πετρωμάτων, αλλά δεν ζητήθηκε ποτέ η γνώμη ειδικών επιστημόνων σχετικά με την αξία του καρστικών γεωμορφών και τη σημασία τους στην υδρολογία της περιοχής. Ανάλογη τακτική ακολουθήθηκε και για τις νυχτερίδες, οι οποίες δεν εξετάστηκαν καθόλου κατά την ΜΠΕ αν και είναι γνωστό ότι οι ανεμογεννήτριες είναι παράγοντας αύξησης της θνησιμότητας για αρκετά από τα είδη της Ελλάδας (Επιπτώσεις των αιολικών πάρκων της Θράκης στα Χειρόπτερα, WWF 2011).

Ως αναγνωρισμένο σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα έχουμε ως σκοπό την ανάδειξη και διάδοση της σπηλαιολογίας, αλλά και την προστασία των καρστικών μορφών. Αναγνωρίζουμε τη σοβαρότητα της ενεργειακής κρίσης και την αναγκαιότητα απεξάρτησης της κοινωνίας από τις ορυκτές πηγές, εκφράζουμε όμως την έντονη ανησυχία μας καθώς οι αιτήσεις για έργα αυτού του τύπου εκτείνονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της μη δομημένης Ελλάδας, συχνά εντός ορίων προστατευόμενων περιοχών και χωρίς κανέναν κεντρικό σχεδιασμό.

Ο σύλλογος συμμετέχει στο τριήμερο υπεράσπισης του Μαυροβουνίου στις 28-29/09 & 01/10 για την ανάδειξη του πολύπλευρου ζητήματος και την προβολή του τόπου και επιφυλασσόμαστε για την χρήση κάθε νόμιμου μέσου.

Εικόνα 2. Άποψη από τη τελευταία κατάβαση, λίγο πριν το βαθύτερο σημείο του σπηλαίου

*Έκθεση αποστολής Βαλότρυπα (Σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας, 2019)

εκ μέρους του Δ.Σ.

Ολοκλήρωση σεμιναρίου Β’ επιπέδου (Ομαδαρχών)

Posted on by

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το σεμινάριο Β’ επιπέδου (Ομαδαρχών) που διοργάνωσε ο σύλλογος μας, το χρονικό διάστημα από 01 Οκτωβρίου έως και 06 Νοεμβρίου 2022.

Την επίβλεψη και οργάνωση του σεμιναρίου, ανέλαβε ο  Σωτηριάδης Γεώργιος, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτές Μαργιόλη Αλέξανδρο και Πασπαλιάρη Νίκο.

Η ύλη του σεμιναρίου περιλάμβανε 7 δίωρες θεωρητικές εισηγήσεις (μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας) με θέματα όπως Σπηλαιολογικά Υλικά, Στοιχεία Γεωλογίας, Κόμποι – Αγκυρώσεις και θεωρία Αρματώματος, Οργάνωση Αποστολών, Χαρτογράφηση και Ατυχήματα – Πρόληψη και Σπηλαιοδιάσωση.

Η πρακτική εξάσκηση πραγματοποιήθηκε σε σπήλαια και  τεχνικά πεδία της Βόρειας Ελλάδας. Συγκεκριμένα επισκεφτήκαμε τα σπήλαια Αρκουδόλακα (Ταξιάρχης Χαλκιδικής), Περιστεριώνα (Κοκκινόχωμα Καβάλας), Λάκο του Γιοβάνη (Φωλιά Καβάλας), 4στομο (Κορύλοβος Δράμας) και τεχνικά πεδία σε Θεσσαλονίκη και Καβάλα.

Τα μέλη του συλλόγου μας που μετείχαν ως εκπαιδευόμενοι και ολοκλήρωσαν επιτυχώς το σεμινάριο, είναι οι: Αβραμίδης Ηλίας, Κουλέλης Πρόδρομος, Μανώλας Αργύρης, Μυλωνά Ιωάννα, Σεμαλτιανός Νικόλαος, Πολυχρονιάδης Αναστάσιος – πολλά συγχαρητήρια σε όλους!!

Να ευχαριστήσουμε τους εκπαιδευτές μας Μαργιόλη Αλέξανδρο και Πασπαλιάρη Νίκο, που ήρθαν από Αττική και Κρήτη αντίστοιχα, για να μας βοηθήσουν και να μοιραστούν μαζί μας, τις γνώσεις και την πολύτιμη εμπειρία τους! Τον Σωτηριάδη Γιώργο, που τόσα χρόνια μας εκπαιδεύει, μας προετοιμάζει, αλλά και μας φωτογραφίζει! τον Πέννο Χρήστο που για ακόμη μια φορά μοιράστηκε μαζί μας γεωλογικά tips & γνώσεις!

Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Πολιτιστικό-Αιμοδοτικό Σύλλογο Ακροβουνίου, την Οικολογική Κίνηση Δράμας και τον ΕΟΣ Καβάλας για τη θερμή φιλοξενία στους χώρους τους κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου μας. Και φυσικά την Ευγενία Kuzmina για τις πανέμορφες φωτογραφίες και την παρέα!

Καλά και ασφαλή αρματώματα!

 

 

Συμμετοχή του Πρωτέα στην 20η Π.Σ.Σ. Κεφαλλονιά

Posted on by

…και έφτασε επιτέλους η στιγμή για την 20η Πανελλήνια Σπηλαιολογική Συνάντηση! τη διοργάνωση είχε αναλάβει ο ΣΠΕΛΕΟ, γιορτάζοντας επί της ευκαιρίας και τα 40 χρόνια από την ίδρυση του. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο νησί της Κεφαλλονιάς και συγκεκριμένα στη Σάμη, το χρονικό διάστημα από 31 Αυγούστου έως και 4 Σεπτεμβρίου. Το νησί μας πρόσφερε σπήλαια σχεδόν σε όλους τους σχηματισμούς, οριζόντιας ανάπτυξης, δολίνες, υποβρύχια… πανέμορφες παραλίες με καταγάλανα νερά… τη Κεφαλληνιακή Ελάτη στα δάση του όρους Αίνου.

Η χαρά μας βέβαια ήταν διπλή καθώς συναντήσαμε αρκετούς φίλους από τα παλιά, αλλά και γνωρίσαμε νέους από άλλους σπηλαιολογικούς συλλόγους της χώρας μας. Συζητήσαμε για τη προστασία των σπηλαίων, αλλά και για τις μεγάλες αποστολές στον Γουργούθακα και τις Στέρνες στα Λευκά Όρη.

Ευχαριστούμε τον ΣΠΕΛΕΟ, που παρά τις δυσκολίες, κατάφερε να διοργανώσει τη συνάντηση και να μας δώσει την ευκαιρία να ανταμώσουμε ξανά!

Σε αναμονή πλέον για την 21η Πανελλήνια Σπηλαιολογική Συνάντηση!

Αποστολή στην Κοζάνη 03-04/07/2021

Posted on by

Το πρώτο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου, μέλη του Πρωτέα εξόρμησαν στην Κοζάνη και συγκεκριμένα στις περιοχές της Ξηρολίμνης και της Ερμακιάς.

Το Σάββατο εξερευνήθηκε το σπήλαιο του Περιστεριώνα ή Τρύπα του Περιστεριού όπως είναι γνωστό στους ντόπιους κατοίκους, στη περιοχή της Ξηρολίμνης, στον ορεινό όγκο του Άσκιου. Το συγκεκριμένο σπήλαιο είχε εξερευνηθεί ξανά από μέλη του συλλόγου, τα προηγούμενα χρόνια (για περισσότερες πληροφορίες http://canyoning-caving.blogspot.com/2012/04/blog-post_13.html)

Πρόκειται για βάραθρο, βάθους περίπου 40m, όπου η πρώτη κατάβαση οδηγεί σε κώνο από φερτά υλικά και περιττώματα. Τα τοιχώματα είναι καλυμμένα με ρεόλιθους, ενώ υπάρχει στενός διάδρομος που οδηγεί σε αίθουσα με καλαμάκια, σταλακτίτες και κολώνες.

 

 

 

 

 

 

 

 

Το σπήλαιο σφύζει από ζωή καθώς σε εσοχές των τοιχωμάτων αλλά και στο δάπεδο, εντοπίστηκαν πλήθος από φωλιές κορακοειδών και αραχνών. Έντονη έκανε τη παρουσία της και μια μικρή αποικία από νυχτερίδες.

Τη Κυριακή, η ομάδα μας ξεναγήθηκε στον χώρο του οινοποιείου Μπελίδη, όπου ο ιδιοκτήτης και μέλος του συλλόγου, μας ενημέρωσε για τη διαδικασία οινοποίησης και τα «μυστικά» του επαγγέλματος!

Στη συνέχεια, κατευθυνθήκαμε προς το σπήλαιο της Ερμακιάς, κοντά στο ομώνυμο χωριό, στη περιοχή Εορδαίας, το οποίο αρχικά εξερευνήθηκε και χαρτογραφήθηκε από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία το 1969 (Αρ. Μητρώου ΕΣΕ 2226).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πρόκειται για οριζόντιο σπήλαιο, με δύο κλάδους και πλούσιο εντυπωσιακό διάκοσμο όπως σταλακτίτες, καλαμάκια, ρεόλιθους και σταλαγμίτες.

Χαρακτηριστική είναι μια σειρά από κολώνες ύψους 6m που σχηματίζει «τοιχίο» και διαχωρίζει τη κεντρική αίθουσα του αριστερού κλάδου σε 2 τμήματα.

Στον ίδιο κλάδο υπάρχει και μια μικρή υδατοσυλλογή, την οποία σύμφωνα με τη λαογραφία, οι κάτοικοι τα παλαιοτέρα χρόνια θεωρούσαν ως αγίασμα και είχαν αποδώσει θεραπευτικές ιδιότητες.

Στο δάπεδο και τα τοιχώματα παρατηρήθηκε στρώμα από παλαιότερο γουανό, γεγονός που υποδεικνύει ότι κάποτε χρησιμοποιούσαν το σπήλαιο αρκετές νυχτερίδες, αλλά στην εξερεύνηση μας εντοπίσαμε μόνο ένα άτομο.

Η αποστολή ολοκληρώθηκε με την επίσκεψη μας στο ορεινό πάρκο του Αγίου Παντελεήμονα, στους πρόποδες του Βερμίου και υψόμετρο 1.013m. Πρόκειται για έναν δημοτικό περιφραγμένο χώρο 60 στρεμμάτων – γνωστό ως Πάρκο Ελαφιών Κοζάνης, στον Άγιο Δημήτριο, όπου ζουν περίπου 60 ελάφια και ζαρκάδια.

Μέλη αποστολής: Αβραμίδης Ηλίας, Χατζησάββα Βάσω, Βάσσου Μαρία με Παύλο + Άρη, Μουλά Σοφία, Μπελίδης Μίλτος και Νάκου Ιφιγένεια με Αποστόλης + Παναγιώτα, Μυλωνά Ιωάννα.